Qurilish ashyolarining mexanik xossalarini aniqlash. Ashyolarning siqilishga mustahkamlik chegarasini aniqlash

Qurilish ashyolarining mexanik xossalarini aniqlash

Qurilish ashyolarining mexanik xossalarini aniqlash.

Ashyolarning siqilishga mustahkamlik chegarasini aniqlash.

Asbob-uskunalar: gidravlik zichlagich, namuna tayyorlash uchun qolip, namunalar, moy, temir chizg‘ich. Ashyolar, asosan, siqilishga, egilishga va cho‘zilishga ishlaydi. Beton va g‘isht kabi ashyolarning cho‘zilish va egilishga mustahkamligi siqilishdagiga nisbatan 5—50 marta kam bo‘ladi. Yog‘och, po‘lat kabilar esa buning aksidir. Ashyolarning siqilishga va cho‘zilishga mustahkamlik chegarasi quyidagi formuladantopiladi:

Rsiq (cho`z) = R/F, MPa,

Bunda,

R — siquvchi yoki cho‘zuvchi kuch, kg; F — sinalayotgan namunaning kuch tushayotgan yuzasi, sm2, m2.

Ashyolarning mustahkamlik chegarasi 5 dan 100 t gacha quvvatga ega bo‘lgan gidravlik zichlagichlarda aniklanadi. Namunalarning shakli va o‘lchamlari O‘zRST da ko‘rsatilgani-dek, turli ashyolar uchun turlicha bo‘ladi. Masalan, betonning siqi-lishga mustahkamlik chegarasini topish uchun beton qorishmadan to-monlari 15 sm li (har bir qorishmadan kamida 3 tadan) kublar, sement markasini aniqlash uchun esa 4x4x16 sm li to‘sinlar tayyorlanadi. Namunani buzish uchun ketgan kuchni topishda manometr ko‘rsat-kichini porshen yuzasi qiymatiga ko‘paytirish kerak. Moy vosita-sida namunaga bosim asta-sekin, ya’ni sekundiga 3—20 kg/sm2 tez-likda berilishi lozim.

Namunaning yuzasi (F) va uni buzish uchun sarflangan kuch (R) ni aniqlab,yuqoridagi formuladan ashyoning siqilishdagi mustah-kamlik chegarasi aniqlanadi.

Ashyolarning egilishga mustahkamlik chegarasini aniqlash

Ashyolarning egilishga mustahkamlik chegarasini aniqlashda yuqoridagi gidravlik zichlagichdan ham foydalansa bo‘ladi. Buning uchun namunani quyi tayanch plitaga ikkita, yuqori tayanch plitaga esa bitta po‘lat tayoqcha o‘rnatiladi va 2 -rasmda ko‘rsatilgan sxemaga moslab, namuna statik egilishga sinaladi. Bunda to‘sincha ora-sidagi masofa sinalayotgan namuna uzunligi va uning kesimi, shu-ningdek, namunaga tushadigan kuchning joyi, odatda, sinalayotgan ashyo xiliga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, beton uchun namuna o‘lchamlari 15x15x60 sm bo‘lsa, sement, gips uchun 4x4x16 sm, yog‘och uchun esa 2x2x30 sm bo‘ladi.