O’ninchi amaliy mashg’ulot mavzusi bozor chegarasini aniqlash. Mashg’ulot maqsadi

O’NINCHI AMALIY MASHG’ULOT

MASHG’ULOT MAVZUSI

Bozor chegarasini aniqlash.

MASHG’ULOT MAQSADI

Bozor chegarasini aniqlash bo’yicha ko’nikmalar hosil qilish hamda hisoblash usullarini o’rganish.

28-variant

10.1-MASALA

Talab etiladi: uchta A, B va V transport-ekspeditorlik firmasi uchun bozor chegaralarini belgilab olish Boshlangʻich ma’lumotlar:

• 
  bir konteyner joʻnatilishini tashkil qilish xizmatlarining tannarxi: S_A = 2021 s./kont.; S_B = 2070 s./kont.; S_V = 1672 s./kont.;
  
• 
  avtotransport bilan bir konteynerni tashish tarifi quyidagiga teng: S_trA = 28 s./kont.-km;
  

S_trB = 28 s./kont.-km; S_trV =30 s./kont.-km;

• 
  firmalar orasidagi masofa: R_A-B = 378 km; R_A-V = 355 km; R_B-V = 476 km.
  

Firmalarning joylashish sxemasi 10.1-rasmda keltirilgan

A 378 B

355

476

10.1-rasm. Firmalarning poligonda joylashish sxemasi

V

Yechim. Oʻz xizmatlarini bozorga chiqarar ekan, har qanday firma oʻzi ustunlikka ega boʻladigan bozorning ratsional chegaralarini belgilab olishga intiladi. Agar turli firmalar xizmatlari sifati bir xil deb faraz qilsak, u holda bozor chegaralari birgalikda sotuv narxini tashkil qiladigan bevosita xizmatlar tannarxi va tashish xarajatlariga bogʻliq boʻladi:

C_pri  C_i C_tri R_i , (10.1)

bu yerda C_pri – i-firmasi xizmatining sotilish narxi, s.;

C_i – xizmat tannarxi, s.;

C_tri – i-firmasining tashish tarifi, s./kont.-km;

R_i – i-firmasining bozor chegarasigacha boʻlgan masofasi A va B firmalari uchun bozor chegaralarini aniqlab olamiz.

Har bir yairma uchun benuqsonlik nuqtasi bozor chegarasi vazifasini bajarib, u har ikki firmaning sotuv narxlari tengligi shartidan kelib chiqib aniqlanadi:

C_prA  C_prB (10.2)

1. 
   firmasi uchun sotuv narxi:
   

C_prA  C_A C_trA R_A (10.3)

2. 
   firmasi uchun sotuv narxi:
   

C_prB  C_B C_trB R_B (10.4)

Firmalar orasidagi masofa R_A-B = 378 km boʻlanligi uchun, u holda R_B =R_A-

B+ R_A= 378-R_A

(10.4) va (10.3) qiymatlari (10.2) tenglikka qoʻyish bilan, quyidagiga ega boʻlamiz:

CA CtrA  RA  CB CtrB (RAB  RA ) (10.5)

yoki 2021+28*R_A=2070+28* (378- R_A), bundan R_A = 10633/58 = 190 km,

R_B = 370– 190 = 180 km

Xuddi shu tarzda B va V firmalari uchun:

CprV  CV CtrV RV  CV CtrV (RBV  RB ) (10.6)

S_prB = S_prV shartidan quyidagilar kelib chiqadi

C_B C_trB  R_B  C_V C_trV (R_BV  R_B ) (10.7)

yoki 2070+ 28*R_B =1672+30*( 476- R_B) . bundan kelib chiqib, R_B = 13882/58 = 239 km; R_V = 476 – 239 = 237 km

A va V firmalari uchun ham shu kabi hisob-kitoblarni amalga oshirib, quyidagilarni olamiz: R_V = 3600/50 = 72 km; R_A = 200 – 72 = 128 km.

10.2-rasmda benuqsonlik nuqtasi asosida aniqlangan sotuv bozorining eng maqbul chegaralari berilgan poligon sxemasi taqdim etilgan

10.2-rasm. Bozorning eng ratsional chegaralari koʻrsatilgan poligon sxemasi