Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

yurtiga qaytadi.

	Savol va topshiriqlar:
1.	Farhodning o‘limi ol i an b		n borliq, tabiat bilan vidolashishi,
	ulardan uzr so‘rashi, minnat		orchilik bildirishini qanday
	izohlash mumkin?
2.	Farhodning ajalga, falakka,		unyo (dahr)ga murojaati berilgan
	baytlarga diqqat qarating, ularni tahlil qiling.
3.	Qaysi misralarda Vatanga bo‘lgan mehr, sog‘inch o‘z ifodasini
	topgan?
4.	O‘lim oldidagi o‘g‘ilning bodi sabo orqali otasi bilan vidolashuvi
	Sizda qanday taassurot qoldirdi?
5.	“Manga, ne deyki, ul kofir ne qildi, Qazodin erdi qildi har ne
	qildi” baytida inson taqdiriga qay tarzda yondashilgan? Bu
	masala yana qaysi misralarda yoritilganligini toping.
6.	Farhod o‘zidan ayrilgan onasining holatini qayday tasavvur
	qiladi? Xuddi otasiga bo‘lgani kabi onasiga ham xayolan taskin,
	dalda beradimi? Buning sababini izohlashga urining.
7.	“Men ishqni qanday angladim?” mavzusida uy inshosi yozing.

¹Аr – «аgаr” so‘zining qisqаrtirilgаn shаkli.

79

“Farhod va ShirIN” dostONI haqida

Aziz o‘quvchi! Mana, Siz Navoiy dahosining mahsuli bo‘lmish “Xamsa”ning ikkinchi dostoni – “Farhod va Shirin”dan keltirilgan par-chalar bilan tanishdingiz. Agar dostonning voqealar tizimi, ya’ni s je-ti bilan tanishibgina qolinsa, ishqiy mavzuda yozilgan ertakmonand

^hikoya o‘zlashtiriladi, xolos. Aslida bu sujet ortida, asosan, ramziy, _{http://eduportal}shuningdek,majoziyma’nodagiirfoniy(so‘fiyona)haqiqatar yashi-

ringan. Har bir obraz, lavha ortidagi ana shu h qiq t rni anglabgi-na dostonning asl ma’nosiga yo‘l topish mumkin. Lekin biz oldiniga mazkur mohiyatni yoritishdagi adibning poe ik m hor tiga e’tibor qa-ratamiz. Chunki doston, avvalo, badiiy adabiyot n mun sidir. Navoiy dostondagi mazmunni, har bir fikrni go‘zal badiiyat qobig‘ida berishga intiladi. Siz o‘rgangan parchadagi dastlabki baytla ga diqqat qilaylik.

Shabistonida tug‘di bir yangi y,

Yangi oy yo‘qki, mehri lam r y.

Tushunilishi qiyin, izohtalab so‘z va birikmalar ma’nosini aniqlab olamiz: shabiston so‘zini ikki ma’noda tushunish mumkin: kechasi va yotoqxona, tug‘di – t g‘ildi, yangi oy – Farhod nazarda tutilmoqda, mehri olamoroy – olamni yorit vchi quyosh. Ularga tayangan holda quyidagi mazmunni uqish m mkin: Kechasi (yotoqxonada) yangi oy tug‘ildi, uni yangi oy emaki, olamni yorituvchi quyosh edi. Ko‘rinadiki, shabiston so‘zi orqali iyhom (lutf) san’ati (bir so‘zni bir o‘rinda ikki ma’noda qo‘llash) yuzaga kelgan. “Shabiston” va “yangi oy” so‘zlari orasida mantiqiy aloqadorlik bor: oy tunda (shabistonda) chiqadi. Ayni paytda, bu ikkisida istiora san’ati ham qo‘llangan. Istiora shunday she’riy san’atki, misralarda o‘xshayotgan narsa ishtirok etib, o‘xsha ilayotgani tushib qoladi. Misolimizdagi baytning birinchi misra-

si o‘liq holda quyidagi fikrni nazarda tutadi: Shabiston (tun)dek xo-