|
Nаzаriy mа’lumоt
bаdiiy аsаr PАFОSI hаqidа
Pаfоs yunоnchа “ehtirоs”, “hissiyot”, “iztirоb” mа’nо lаrini аnglаtuvchi “pathos” so‘zidаn оlingаn. Аdаbiy аt аmа sifаtidа esа http://eduportalаsаrgаsingibkеtgаn,undаgibаdiiytаsvirningyo‘nаishini bеl-gilаb bеrаdigаn jo‘shqin tuyg‘u vа ko‘tаrinki ruhni аnglаtаdi. Bu tuyg‘u vа ruh ijоbiy хаrаktеrdа bo‘lgаndа хаyriхоh ikni, sа biy tаbiаtgа
egа bo‘lgаndа inkоrni bildirishi mumkin.
Pаfоs bilаn yozilgаn аsа rdа аdib o‘z nuqtаyi nаzаri vа qаrаsh-lаrini b еrkitmаydi. Аksinchа, o‘zi ilgа i su gаn vа o‘tkаzmоqchi bo‘lgаn hаyotiy-estеtik fikrni kuchli hаyajоn hаmdа jo‘shqin ehtirоs bilаn yoqlаydi. Shu tа riqа, pаfоs bilаn y zilgаn аsаrning o‘quvchi-si ko‘pinchа yozuvchi qа rаshlаrining tаrаfdоrigа аylаnаdi. Chunki аsаrning pаfоsi uni хоlis kuzаtuvchi emаs, bаlki аstоydil tаrаfdоr bo‘lishgа undаydi.
Pаfоs bаdiiy аs аrning ifоdа tаrziniginа emаs, bаlki uning mа’nо-mоhiyatini hаm b еlgilаb bеrаdi. Chunоnchi, “Аsrg а tаtigu-lik kun” rоmаnidа о iy tеmiryo‘lchi Edigеy vа Nаymаn о nаning o‘ylа ri, so‘zlаri, qilgаn ishlаri kuchli pаfоs bilаn tаsvirlаngаni uchun hаm kitоbхоnni o‘zigа rоm etаdi. Аyni pаytdа, jungj аnglа r, Jo‘lоmоn vа Sоbitjоnning хаtti- hаrаkаtlаri, gаplаri, tutumlаri аdib tоmоnidаn jo‘shqinlik bilаn inkоr etilgаni sаbаbli o‘quvchi bu timsоllаrni qаbul qilоlmаy qоlаdi. Shu tаriqа аsаrning pаfоsi uning o‘quvchisigа o‘z nuqtаyi nаzаrini аniq bеlgilаb оlishdа yordаm bеrаdi.
Аsаr аfо si, аyniqsа, Nаymаn оnа timsоli tаsviridа yaqqоl bo‘y ko‘rsаtgаn. Маnqurt hаqidаgi аfsо nаdа ins оnning аsоsiy bеlgi-si bo‘lmish o‘zlikdаn аyirish, хоtirаsidаn m аhrum qilish chеksiz nаfrаt bilаn аsvirlаngаnki, o‘quvchi bеiхtiyor Ch. Аytmаtоvning qizg‘in tаrаf-
оrigа аylаngаnini bilmаy hаm qоlаdi.
http://eduportalO‘LJASSULAYMONOV (1936- yilda tug‘ilgan)
Taniqli qozoq adibi O‘ljas Sulaymonov 1936- yilning 18- may oyida Qozog‘istonning Olmaota shahrida tug‘ildi. O asi Umar harbiy xizmatchi edi. 1937- yilda qatag‘on qurb ni b ‘ldi. O‘ljas rus makta-bida o‘rta ma’lumot oldi. So‘ng Qoz g‘ist n Davlat universitetining Geologiya fakultetini bitirdi. Yoshligidan adabiy tga mehr-muhabbat qo‘ygan O‘. Sulaymonov universitetni bitirgan yili M skvadagi Maksim Gorkiy nomidagi Jahon adabiyoti instit tiga kiradi.
O‘ljas Sulaymonov badiiy ijodga doir turli vazifalarda ishla-di. 1962—1971- yillar a “Qozog‘iston haqiqati” gazetasi muxbiri, “Qozoqfilm” studiyasi a m harrir, “Простор” jurnali bo‘lim mudiri, 1971- yildan 1981- yilgacha Qozog‘iston Respublikasi Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi kotibi lavozimida ishladi. 1981—1984- yillar-da Qozog‘iston Kin matografiya davlat qo‘mitasi raisi, 1984- yildan 1992- yilgacha Qozog‘iston Yozuvchilar uyushmasining birinchi koti-bi vazifalarida ishlagan. 1995—2001- yillarda Qozog‘istonning Italiya, Yunoniston va Maltadagi elchisi sifatida faoliyat ko‘rsatdi.
O‘ljas Sulaymonov rus tilida ijod qiladi. Lekin qozoq xalqiga xos milliy xususiyatlar, urf-odatlar, millatning hayotidagi shonli va og‘ riqli nuq alarni yaxshi biladi va ishonarli aks ettiradi. Shu bois uning asarlari qozoq xalqining milliy ruhini teran ifodalashi bilan diqqat-g sazovordir. Shoirning birinchi asari — “Arg‘umoqlar” 1961- yilda dunyo yuzini ko‘rdi. Shundan keyin uning “Quyoshli tunlar”, “Ajoyib tun”, “Sharofatli vaqtlar”, “Maymun yili”, “Loy kitob”, “Olovning ko‘chi-shi”, “Yumaloq yulduz” va “Az i Ya” kabi ko‘plab she’riy, nasriy, ilmiy kitoblari chop etildi.
359
O‘ljas Sulaymonovning badiiy asarlarida qozoqlarning o‘ziga xos turmush tarzi, o‘y-fikrlari, his-tuyg‘ulari aks ettirilsa, ilmiy asarlari-
da turkiy xalqlarning dunyo madaniyati taraqqiyotidagi ulkan o‘rni tari xiy dalillar asosida yorqin ko‘rsatib berilgan. O‘. Sulaymonov “Az i Ya” asarida, yevropaparastlar aytganlariday, turkiylar yovvoyi va madani-yatsiz qavm emas, balki dunyoning eng qadimiy madaniyatli millatlari-
dan ekanligini asosladi.
http://eduportalO‘.Sulaymonov“Qoyilmisaninsonga,zamin”deb atal vchi
dostoni bilan dunyoga mashhur bo‘ldi. Inson imkoniy t ri va irodasi-ga bitilgan madhiya bo‘lgan mazkur asarda koino ni z bt etib, dunyo rixida yangi bosqichni boshlab bergan inson h qid gi mushohada-lar g‘oyat ta’sirchan ifodalanadi. Shoir she’ iya idagi qahramonlar — g‘ururli, o‘z qadrini biladigan, ayni vaqtda, ‘zganing ham qadriga yetadigan shaxslar. Ular fe’li keng, tanti, falsafiy mushohadalarga moyil, chapani va jo‘mard kishilar sifatida tasvirlangan. Ularda turkiy
qavmlarning tarixiy o‘tmishi ta’sirli lavhalarda ‘z aksini topgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
