Qosimov f. M. Qosimova m. M

Jismning massasi va hajmi haqida tushuncha
Quyidagi shartlarni qanoatlantiradigan musbat miqdor massa deyiladi.

1) Tarozida bir-birlarini teng muvozanatda saqlaydigan jismlarning massalari tengdir.

2) Agar jism bo’laklardan tashkil topgan bo’lsa, u holda jismning massasi uni tashkil qiluvchi bo’laklar massalarining yig’indisidan iboratdir.

Jismning massasini tarozi yordamida o’lchaymiz. E massaga ega bo’lgan jismni tanlaymiz va uni o’lchov birligi sifatida qabul qilamiz.

Kilogramm (kg) asosiy massa birligi sifatida qabul qilingan. Platina va iridiy qotishmasidan 1889-yilda tayyorlangan silindrning massasi 1 kg deb qabul qilingan. Bu etalon xalqaro o’lchovlar byurosida Fransiyaning Sevre shahrida saqlanadi. Bundan oldingi asrda 1 kg deb 1 dm³ (4ºC) suvning massasi sifatida qabul qilingan edi. Gramm (g), tonna (t), sentner (s) va boshqa birliklar hosilaviy o’lchov birliklari deyiladi.

Jism hajmi quyidagi xossalarga ega:

1.Jism hajmining son qiymati nomanfiy haqiqiy son.

2.Teng jismlar teng hajmga ega.

3.Agar jism ichki umumiy nuqtaga ega bo’lmagan jismlarning birlashmasidan iborat bo’lsa u holda jismning hajmi birlashuvchi jismlar hajmlari yig’indisiga tengdir.

4.O’lchovlari birlik kesmadan iborat kubning hajmi birga teng.

Hajm birliklari:

Kub metr (m³); kub detsimetr (dm³); kub santimetr (sm³); kub millimeter (mm³), litr (l), gektolitr (gl), millilitr (ml), SI sistemada 1L=1dm³