Qoraqalpoq davlat universiteti

Ommabop (publisistik) uslub. Tashviqot-targ`ibot ishini olib borishda qo`llanadigan uslub, ya’ni matbuot uslubi – ommabop uslub. Bu uslubda ijtimoiy-siyosiy so`z ko`p qo`llanadi. Nutq ta’sirchan bo`lishi uchun ta’sirchan so`z va birikmadan, maqol va hikmatli so`zdan keng foydalaniladi. Bunday uslubda gap bo`lagi odatdagi tartibda bo`ladi, kesim buyruq va xabar maylidagi fe’l bilan ifodalanadi, darak, his-hayajon va ritorik so`roq gap, yoyiq undalma, takroriy so`z va birikma unumli qo`llanadi: Azamat paxtakorlarimiz mo`l hosil yetishtirish uchun fidokorona mehnat qilishyapti.
Badiiy uslub. Badiiy asar badiiy uslubda bo`ladi. Bunday asar kishiga ma’lumot berish bilan birga, timsol (obraz) vositasida estetik ta’sir ham ko`rsatadi: O`lkamizda fasllar kelinchagi bo`lmish bahor o`z sepini yoymoqda. Badiiy uslubda qahramon nutqini jonli berish oddiy nutq so`zi, sheva, vulgarizmdan ham foydalaniladi. Badiiy asar uslubi aralash uslub hisoblanadi. Unda so`zlashuv uslubiga, kitobiy uslubga xos o`rin ham uchraydi.
Tasviriy ifoda – predmet, voqea va hodisani o`z nomi bilan emas, balki muhim xususiyatini tasvirlash orqali ifodalovchi birikma: oq oltin – paxta, oq oltin ijodkori – paxtakor, kumush tola – pilla, zangori kema kapitani – mexanizatorva hokazo.
Uslubiyat– nutq uslubi va uning turi, til vositasining nutqda qo`llanish imkoniyati, leksik, frazeologik va grammatik sinonimiya masalasini tekshiradi va o`rgatadi.

O`ZBEK TILI LEKSIKASI

Har qanday til o`z so`z boyligiga ega. Tilning lug`at tarkibi ma’nosida leksika atamasi ham qo`llanadi. Leksika muayyan tildagi barcha so`zlar yig`indisi. Hozirga qadar biror bir tilning lug`at tarkibida qancha so`z borligi to`liq aniqlangan emas. Bu borada taxmin bor, xolos. Jumladan, tilshunos Elbek Navoiy davridan to 1930-yilga qadar o`zbek tilida 40–45 ming so`z bo`lgan deb taxmin qiladi. Tilshunos G`.Abdurahmonov hozirgi kunda o`zbek tili so`z miqdori 80 mingdan ortiq deb ko`rsatadi. Akademik E.Fozilov esa o`zbek tilidagi so`zlar miqdorini yuz­ikki yuz mingdan ortiq deb taxmin qiladi. Tildagi taxminiy so`z miqdorini lug`atdan ham bilsa bo`ladi. 1981-yil nashr etilgan «O`zbek tilining izohli lug`ati»da 60 ming, 1976-yil nashr qilingan «O`zbek tilining imlo lug`ati»da 65 ming so`z qayd etilgan. Buning ham to`liq emasligi o`z­o`zidan ravshan.