Qo‘qon xonligida kitobat va kutubxonachilik tarixi bob. Qo‘qon xonligida ijtimoiy-siyosiy va madaniy jarayonlar

Mullo Sarimsoq Xo‘qandiy Mullo Muhammad Orif Eshikog‘o o‘g‘li
– 
Xo‗qandning xushnavis xattotlaridan biri. Hayoti va faoliyati xaqida ma‘lumot topa 
olmadik. Hazrat Mir Alisher Navoiyning devonlarini zebo xat bilan ko‗chirib kitobat 
qilgan. 
Muhammad Alixon binni Sayyid Muhammad Umarxon Xo‘qandiy
53
–
Xo‗qand xoni, shoir, xattot, san‘atkor – hunarmand. Oltun Beshik sulolasi vakili. 
Muhammad Niyoz Xo‗qandiyning ―Ibrat al – xavoqin‖ (Tarixi SHohruhiy) asaridagi 
ma‘lumotga ko‗ra, hijriy 1220 (milodiy 1805) yilda tavallud topgan.O‗rda maktabi va 
madrasasida, shuningdek, zamonasining yirik allomalari qo‗lida ta‘lim olgan. O‗z 
davrining bilimlarini puxta egalladi. Mirzo SHarif Dabirdan xattotlik san‘atini hamda 
turli ustalardan qurolsozlik, muhrkanlik, zargarlik, kandakorlik, naqqoshlik, jami o‗n 
etti san‘atni mukammal o‗rgandi. Muhammad Alixonning nozik qalami bilan 
ko‗chirilgan kitob va qit‘alar bizgacha etib kelgan. U kishi she‘riyatda ham xon 
bo‗lib, ―Xon‖ taxallusi bilan ijod qilib, Fuzuliy yo‗lidan borib, go‗zal she‘rlar bitgan: 
Yuzu qadingga ermas buchamanning sarv ra’nosi
Suvi hayvon chashmasiga bo‘lsa bil Isoning anfosi. 
Jununum har dam afzun o‘lsa ey, xush ahli ayb etmang
 
 
Ajab muhlik emasmu Olloh – Olloh ishq sahrosi. 
Qararga ro‘zgorim hajr shomidek tong ermaskim
 
 
 
Qiyo boqmas menga ul surma tortgan chashm sahrosi. 
53
Muhammad Yahyoxon Xo‗qandiy. ―Xo‗qandi latif tarixi‖ (Tazkira). Toshkent: 2021. 

---

Muzayyan aylagan aflok taxti sori boqsam kim 
 
 
 
 
Mukallal obi qasri zangoridur ul mahvashni ma’vosi. 
Manga kim har zamon yuz qatla javringni ravo ko‘rma
 
 
Surayyodan oshar Xoningni ohi charx paymosi.