Qon tomirlar fiziologiyasi

arterialarning umumiy asosiy qismidir . Aorta arkidan chiqadigan ikkinchi va 

uchinchi sohalar (tomirlar) chap umumiy katorit arteriyasidir.  

 

ARTERIAL  PULS. 

Arteriyalardagi  bosimning  sistolada  ko‘tarilishiga  bog‘liq 

bo‘lgan arteriya devorining ritmik tebranishi arterial puls, deb ataladi. Puls tulkini 

(Boshqacha  aytganda,  bosimning  ko‘tarilish  tulkini)  aortadan  arteriolalarga  va 

kapillyarlarga muayyan tezlik bilan tardaladi va kapillyarlarda sunadi. 

Puls  to‘lqinining  tarqalish  tezligi  qon  oqish  tezligiga  bog‘liq  emas. 

Arteriyalarda qon   oqishining chiziqli tezligi 0,2—0,3 m/s dan oshmaydi, yosh va 

o‘rta  yashar  odamlarda  puls  to‘lqinining  tarqalish  tezligi  aortada  5,5—8  m/s, 

periferik arteriyalarda esa 6—9,5 m/s ga yetadi. 

Aorta va yirik arteriyalarning puls egri chizig‘ida (sfigmogrammada) ikkita asosiy 

qism; ko‘tarilish — anakrota va tushish — katakrota tafovut qilinadi. (39- rasm). 

Katakrota qismida insizura (chuqurcha) va dikrotik .ko‘tarilishni ko‘rish mumkin. 

Insizura  va  dikrotik  ko‘tarilishning  kelib  chiqishi  qorinchalar  diastolasining  

boshida  qonning  teskari  oqishi,  yarim  oy  qopqoqlarni  yopib,  orqaga  qaytishiga 

bog‘liq. 

Pulsni paypaslab tekshirish juda keng qo‘llaniladi. Bunda uning bir qancha 

xususiyatlari: 

;

chastotasi, tezligi, amplitudasi, tarangligi va ritmiga ahamiyat berish 

                                                           

3

 

Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - “An Introduction to Structure and