Qishloq xo`jaligi va sanoatda qo`llaniladigan moddalarning asosiy qismini organik birikmalar ta`shkil etadi va ularga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda

Aromatik spirtlar
Aromatik spirtlarda gidroksil guruhi yon zanjirda joylashgan bo’ladi. Aromatik spirtlar olinish usullari va kimyoviy hususiyatlari bo’yicha yog’ qator spirtlarga o’xshaydilar. Ular murakkab efir ko’rinishida o’simlik dunyosida keng tarqalgan. Aromatik spirtlar yoqimli xidga ega bo’lganliklari tufayli parfyumeriyada qo’llaniladilar.
Yon zanjirida gidroksil guruh saqlagan benzol birikmalariga aromatik spirtlar deyiladi. Aromatik spirtlar ayniqsa, efir moyi saqlaydigan o'simliklarda keng tarqalgan. Ularning eng oddiy vakili benzil spirt bo'lib, aromatik galogen birikmalami gidrolizlab olinadi:

B enzoy aldegidni qaytarilsa, benzil spirt hosil bo‘ladi

Benzil spin, 206 °C da qaynaydigan, o ‘ziga xos hidga ega bo‘lgan suyuqlik, suvda yomon eriydi, organikerituvchilardayaxshi eriydi. Uning murakkab efirlari, yoqimli xushbo‘y hidga ega bo‘lganligi uchun parfumeriya sanoatida ishlatiladi.
Feniletil spirt C₆H₅—-CH₂— CH₂OH 220 °C da qaynaydigan moysimon suyuqlik, atirguldan olinadigan efir moyining asosini tashkil etadi. Feniletil spirt ham parfumeriya sanoatida atirlar tayyorlashda ishlatiladi.
Fenilpropil spirt — C ₆H₅— CH₂—CH₃—CH₂—OH
Dolchin spirt - C₆H₅- CH = CH - CH₂OH .
Bular ham turli xil atirlarni tayyorlashda ishlatiladi.
O

linish usullari. 1. Aromatik spirtlarni yon zanjirida galogen atomi turgan aromatik uglevodorodlarning galogenli hosilalarini gidroliz qilib olish mumkin:

2

. Aromatik va yog’ qator aldegidlari aralashmsasiga konsentrlangan ishqor eritmasi bilan ta’sir etilganda aromatik spirt va yog’ qator kislotasining tuzi hosil bo’ladi (Kanitssaro reaksiyasi):
3

. Aromatik spirtlarni tegishli ketonlar, aldegidlar yoki murakkab efirlarni qaytarib olish mumkin:
4

. Aromatik spirtlarni magniy oragink birkmalarga yoki aromatik uglevodorodlarga organik oksidlar ta’sir ettirib ham olish mumkin:

5

. Aromatik yadroga nisbatan -holatda gidroksil guruhini tutgan spirtlarni aromatik to’yinmagan kislotlar yoki spirtlarni qaytarib olish mumkin: