Qilishning lingvostilistik muammolari

Dissertatsiya ishining obyekti va predmeti. 
Tadqiqot ishimizning 
obyekti sifatida o’zbek-nemis tarjimoshunosligining tarixi va uning yangi 
qirralarini, Germaniyada o’zbekshunos olimlar faoliyatini, o’zbek xalq 
rivoyatlarining nemis tiliga tarjimalarini oldik. Shuningdek, Oybek Ostanov 
tomonidan to’plangan va nemis tiliga tarjima qilingan rivoyatlar, afsonalar, 
hikoyalar va latifalar to’plami - “Geschichten entlang der Seidenstraße – 
Weisheiten des Orients” nomli kitobdan Ma’mun ibn Muhammad, Abu Ali ibn 
Sino, Bahouddin Naqshbandiy, Mahmud G’aznaviy, Amir Temur, Mirzo 
Ulug’bek kabi buyuk allomalar haqidagi rivoyatlarni, shuningdek, Shuxratxon 
Imyaminova tomonidan nemis tiliga o’girilgan Alisher Navoiy hayoti haqidagi 
hikoyatlarni (asliyat matni bilan parallel berilgan) va ayrim shaxsiy tarjimalari 

---

4 
ishning obyektidir. Shaxsiy tarjimalar Hazrat Mir Alisher Navoiy haqidagi 
rivoyatlar bo’lib, “El desa Navoiyni” kitobidan olingan. Tarjimalarning 
o’zbek-nemis madaniy aloqalari ravnaqiga qo’shgan hissasini ko’rsatish va 
ularning nemischa tarjimalarini lingvostilistik tahlil qilish, shuningdek 
tarjimonlar mahoratiga baho berish tadqiqotning predmetidir.
Rivoyatlar tarjimalarini lingvostilistik tahlili jarayonida tarjimaga va 
uning tahliliga munosabat bildirilayotganda “asliyat” tushunchasiga nisbiy 
yondashish lozim. Chunki rivoyatlar xalq og’zaki ijodidir. Ularning bir nechta 
“asliyat” varianti bo’lishi mumkin. 
Dissertatsiyaning maqsadi va vazifalari. 
Ilmiy
 
tadqiqot maqsadi bo’lib 
o’zbek xalq og’zaki ijodi namunalari bo’lgan rivoyatlarning nemis tiliga tarjima 
qilish orqali ularni jahon hamjamiyatiga yaxshiroq tanitish va tarjima ishlaridagi 
lingvostilistik muammolarni aniqlash va ularni bartaraf etishga qaratilgan ilmiy 
izlanishdir.
 
Ilm-fani taraqqiyotiga Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sino, Farg’oniy, 
Zamaxshariy, Ulug’bek, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur kabi 
ajdodlarimiz ulkan hissa qo’shganlar. Ularning hayot va ijod faoliyatlari haqida 
xalqimiz orasida ko’plab rivoyatlar yaralgan. Bu rivoyatlar yillar davomida 
xalqimiz orasida og’izdan og’izga o’tib saqlanib kelgan. Keyinchalik ular milliy 
madaniy meros sifatida nashr etila boshlandi. 
Dissertatsiyamizda 
quyidagi 
vazifalarni 
o’z 
oldimizga 
qo’ydik. 
Birinchidan, O’zbek tarjimachiligining ibtidosini belgilash va mumtoz 
adabiyotining nodir durdonalari, o’zbek xalq rivoyatlarini nemis kitobxoni, 
o’quvchilari nechog’lik xazm qilayotganliklarini yoritish, shuningdek, tarjima 
jarayonida tarjimon tomonidan yo’l qo’yilgan xato, kamchiliklar, nuqsonlarni va 
yutuqlarni ko’rsatish. Zero, o’zbek mumtoz adabiyotining ravnaq topishida 
buyuk allomalarning ijodiy ishlari bilan bir qatorda, ular haqidagi rivoyatlar va 
boshqa xalq og’zaki ijodi namunalarining ham o’z o’rni bor.
Ikkinchidan, o’zbek tarjimachiligining qanday asoslarga ega ekanligini, 
ildizi va tarjima tarixining ko’pchilikka ma’lum bo’lmagan sahifasini ko’rsatish. 

---

5 
Uchinchidan, o’zbek xalq rivoyatlarini jahonning boshqa tillariga tarjima 
qilishga oid masalalar va ularni tarjima qilish jarayonidagi lingvostilistik 
tahlillar. Shu orqali o’zbek tarjimachiligi tarixini xiralashib qolgan sahifalarini 
jahon hamjamiyatiga, qolaversa, hozirgi avlodga, mustaqillik farzandlariga 
etkazishdir.