Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Kompyuter texnologiyalardan foydalangan dars 
Zamonaviy informasion texnologiyalardan ta’lim va tarbiya jarayonida 
foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki o`quvchilarning kompyuter 
texnologiyalari vositalari orqali oladigan axborotlar hajmi ko`p bo`lishi bilan 
birga ular turli tumanligi bilan ajralib turadi. Natijada o`quvchilarning 
o`rganayotgan predmeti bo`yicha tasavvurlari kengayib boradi. Shu bilan birga 
ilg`or zamonaviy ta’lim dasturlari asosida dars jarayonlarini qiziqarli, yuqori 
samarali tashkil qilish imkoniyatlari kattadir. Ilg`or pedagogik texnologiya 
ta’lim jarayonida zamonaviy axborotni qo`llash bilan birga bilimli, qobiliyatli va 
iqtidorli o`quvchilarni tayyorlash sifatini va sonini oshirishda imkon beruvchi 
usullardan biridir. Ta’lim-tarbiya jarayonini yangicha, zamonaviy tashkil etish, 
ta’lim mazmunini o`zgartirish, dars sifat va samaradorligini oshirish 
o`qituvchilar ma’suliyatini yanada oshiradi. 
Ta’lim jarayonida kompyuter texnologiyalardan foydalanishning 
zamonaviy yo`nalishlari sifatida quyidagi usullarni keltirish mumkin: 
2.
 
Nazariy materiallar, grafiklar, matnlarni kompyuter sinflarida 
namoyish qilish: 
Audio va video terminallar bilan jihozlangan xonalarda nazariy 
ko`rgazmali materiallar namoyish qilish o`quvchilarda o`rganilayotgan mavzu 
bo`yicha bilim va ko`nikmalarni shakllantiradi. 

---

159 
“Davlat ta’lim standarti va o`quv dasturi”ga asoslangan holda mazkur 
axborotda ona tili darslarida xalq og`zaki ijodi matnlaridan foydalanishning bir 
usuli xususida fikr bildirmoqchimiz. 
Til darslari jarayonida yuqori bilim berish va savodxonlikni ta’minlashda 
xalq og`zaki ijodi manbalarining o`rni o`zgacha. Chunki, xalq og`zaki ijodi 
manbalari umumxalq adabiy til, xalq etnografiyasi, xalq tarixi, jamiyat ijtimoiy-
siyosiy o`zgarishlari aks etgan xazina. 
Til va adabiyot o`qituvchisi o`quvchilarni xalq og`zaki ijodi asarlarini 
o`rganish, tanishtirish orqali ularning ongi, dunyoqarashini shakllantiradi. Ijodiy 
tafakkurning ilk kurtagi bolalikda, boy ijodiy merosdan bahramand bo`lish 
jarayonida paydo bo`lar ekan. Shuning uchun o`quvchilarning yoshini nazarda 
tutib, ertak, afsona, dostonlarni bola ongiga singdirish lozim. Ta’lim jarayonida 
nafaqat adabiyot darslarida, balki ona tili darslarida ham xalq og`zaki ijodidan 
unumli foydalanish zarur. Buning uchun ona tilini o`rgatishda yangi kompyuter 
texnologiyalaridan foydalanish ijobiy natijalar berishi mumkin. Ana shu 
qulayliklardan foydalanish bir qancha ishlarni amalga oshirishni talab qiladi. 
Bular quyidagilar: 
1.
O`quvchilarning monitor orqali mavzularga doir testlardan foydalanish 
uchun mavzuli testlar to`plami tuzildi va kompyuter xotirasiga kiritildi. 
2.
Mavzuviy lavhalar kiritildi. 
3.
Ayrim mavzularga oid mashqlar kompyuterga kiritildi. 
4.
Kompyuter yordamida dostonlar matnlarining chastotali lug`ati yaratildi. 
5.
Dostonlar matnida uchrovchi ayrim so`zlarning izohli lug`ati tuzilib 
kompyuter xotirasiga kiritildi. 
Ushbu dastur bir vaqtning o`zida ham mavzuviy lavhalarni ko`rib, 
mashqlarni ishlash, ham testlarni o`rganish va lug`atlardan foydalanish imkonini 
beradi. 
Ma’lumki, o`quvchilarda mavzuning mohiyatini ochishda ijodiy 
yondashish, mustaqil ravishda fikrlashni tarbiyalash, fikrni og`zaki va yozma 
shakllarda to`g`ri va ravon ifodalashga o`rgatish ona tili ta’limining mazmuni 
hamda shaklini tubdan o`zgartirishni talab qilmoqda. 

---

160