Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Ona tili o`qitishda nazariya bilan amaliyotni uzviy aloqadorligi 
prinsipi
. Ona tili o`qitishda nazariyani amaliyotga bog`lash, - deganda, 
o`quvchilarning tildan egallayotgan ilmiy – nazariy bilimlarini amalda 
qo`llashini ta’minlash,ularni mustaqil turmush uchum zarur bo`lgan amaliy 
ko`nikmalar bilan qurollantirishni tushunamiz. Nazariyani amaliyotga bog`lash 
ona tili o`qitishni foydali maqsadlarga burish, o`rganilayotgan til hodisalarini 
o`quvchilarning nutqiy faoliyatini rivojlantirishga bo`ysundirish, til ta’limini 

---

32 
hayot bilan, kundalik turmush bilan, odamlarning mehnat faoliyati bilan 
bog`lash demakdir. 
O`quvchi o`z ona tilini yaxshi o`rganib olsagina, uning zehni, aqli, ongi va 
umumiy madaniy darajasi ortadi. O`z tilining keng imkoniyatlaridan og`zaki va 
yozma nutqda bemalol foydalana oladigan shaxsgina xalq yaratgan madaniy- 
tarixiy boyliklardan xabardor bo`ladi va u boshqa fanlar asosini chuqur 
o`zlashtirishga dadil qadam tashlaydi. Og`zaki hamda yozma nutqdan 
foydalanish malakasiga ega bo`lgan o`quvchi ertangi ishlab chiqarish va ijtimoiy 
hayotda ijodiy faoliyat ko`rsata oladi. Mustaqil turmushga uning ona tilidan 
bilganlari, to`g`ri yozish va o`qish malakalari, mazmunli va chiroyli so`zlash 
san’ati, ijodiy fikr mahsulini nutq sharoitiga mos ravishda ifodalash 
ko`nikmalari, ish qog`ozlari bilan muomala qilish o`quvi qo`l keladi. Shuning 
uchun ham ona tili o`qitishda nazariyani amaliyotga bog`lash prinsipi juda 
muhim qonuniyat sanaladi. Ayrim o`qituvchilar: “o`quvchi o`z ona tilining
qonun-qoidalarini bilsa, aytib bersa, u savodli yozadi”,- degan fikrni ilgari 
suradilar. Bu fikrga qo`shilish qiyin. Chunki ona tilining qonun qoidalarini 
bilish boshqa, undan amaliy ish jarayonida foydalanish ko`nikmalariga ega 
bo`lish boshqa. 
Ona tili o`qitishda nazariyani amaliyot bilan bog`lash maqsadida har bir 
soatlik dars mashg`ulotida o`qituvchi o`quvchilarga mavzu yuzasidan nimalarni 
bilishlari va nimalarni amalda qo`llay olishlari lozimligini aytishi muvofiqdir. 
Ona tili mashg`ulotlarida o`quvchilar tomonidan tuziladigan matnlar, 
yoziladigan bayon va insholar nazariy bilimlarni amaliy ko`nikmaga 
aylantirishga yordam beradi. Shunday qilib, til hodisalarini tahlil qilish va tahlil 
qilingan hodisalarga tayanib xulosalar chiqarish, o`rganilgan qoidalarni dalillar 
vositasida isbotlash, matn ustida ishlash, ijodiy topshiriqlardan foydalanish 
nazariyani bevosita amaliy faoliyatga olib o`tadi. 
Ona tili ta’limini turmush bilan bog`lashning asosiy omillaridan biri 
o`quvchilarga ish qog`ozlaridan foydalana olish malakalarini singdirishdir. 
O`qituvchi har bir bo`lim va mavzuning talabi hamda imkoniyatidan kelib 
chiqib, bu ishni amalga oshirish choralarini ko`rishi lozim. Chunonchi, “Atoqli 
otlar va ularning imlosi” mavzusi o`rganilar ekan, manzilgoh yozish ustida ish 

---

33 
olib borilsa, “Shart maylidagi fe’llar” mavzusini o`rganishda qaror matni ustida 
to`xtalish maqsadga muvofiqdir. 
Ona tili o`qitishda nazariyani amaliyotga bog`lash prinsipi vaqtli matbuot, 
ommaviy axborot vositalari, badiiy adabiyotdan unumli foydalanishni talab 
etadi.