Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

“Qiyinchilik bilan” usuli - 
zarurat va bajara olmaslik o‘rtasidagi 
qarama-qarshilikni o‘rganib, o‘qituvchining topshirig‘ini bajarish.
Topshiriq. Quyidagi so‘zlarni qo‘llab “Mehribon ona” mavzusida
kichik hikoyacha yarating. 
Kompyuter, test sinovlari, beshik, aziz, bordim, dars, muammo, muzqaumoq, 
gul, quti, stol, sifat so‘z turkumi, sayr etmoq, yozib bormoq, taq etmoq, olib 
kelmoq, aytib bormoq, bunyod qilmoq. 
9-sinf ona tili fani rejasida “Qo`shma gap” mavzusi mavjud. Ushbu 
mavzuni o`quvchiga yaxshiroq tushuntirish maqsadida muammoli vaziyatlar 
yaratish uchun misollar keltiramiz:
1.
 
O`qituvchi o‘quvchilarga dars mavzusi bilan bog‘liq ziddiyatli holatni 
tushuntiradi va uni yechish yo‘lini topishni taklif qiladi. 
 
1-topshiriq.
Gaplarni tahlil qiling. Bog‘langan go‘shma gap, ergashgan 
qo‘shma gap, bog‘lovchisiz qo‘shma gap sarlavhalari ostida uch guruhga bo‘lib 
ko‘chiring. 
1. Shoglrdlar qancha ko‘p bo‘lsa, ko‘ngil qafasi shuncha ravshanroq bo‘ladi. 
(G‘qfiir G‘ulom) 2. 
Og‘ziga kelganini demoq nodon ishi va oldiga kelganni 
yemoq hayvon ishi. 
(Aljsher Navoiy) 
3. Oqil agar so‘z bila so‘zni-yopar, Orif 
o‘shal so‘zda o‘zini topar. 
(Haydar Xorazmiy) 
4. Hunar o‘rgan, chunki hunarda 
ko‘p sir, yopiq eshiklarni ochar birma-bir. 
(Nizomiy). 
- Qanday farqni sezdingiz?
– Gaplar bir-biridan qaysi jihatdan farq qilmoqda? 

---

122 
– Nima uchun turli javob kelib chiqmoqda? 
– Misollarni tahlil qiling. Nima bilan bir-biriga o‘xshash? Nima bilan farq 
qiladi? 
2.
Bir masalaga doir turli nuqtai-nazarlarni bayon qiladi. 
Bizga ma’lumki, 
-sinfda qo‘shma gap mavzusi o‘tiladi. Shunga ko‘ra, o‘quvchilarga ikki xil 
nuqtai nazarda topshiriq beriladi.
1-topshiriq.
O`quvchilarga “Qiyqimlarni yig‘” o‘yini taklif etiladi. 
Ya’ni adabiyot darsida o‘tilgan biror she’riy parchani qiyqimlar sifatida beriladi. 
O`quvchilar ularni joy-joyiga teradilar. Masalan,
Tole kim shul va im, tanda tanla bir iston dim gul, 
Baxt top ni el gan jon bi dosh lan lib ot bo‘ dim odim. 
Yoki, 
Odam ting lar dan hi lab koya,
Sho O`sar edi g‘o irda ya
2- topshiriq
. Gaplarni sintaktik tahlil qilish topshiladi. 
3.
 
Hal etish uchun yetarli bo‘lmagan yoki ortiqcha ma’lumotlar bo‘lgan 
yoki savolning qo‘yilishi noto‘g‘ri bo‘lgan masalalarni yechishni taklif etadi.
Bunda “Formulalar” o‘yinini taklif etish mumkin.