Qarshi muнandislik iqtisodiyot

4.2. Ta‘minot suvini termik deaeratsiya qilish.

Zanglashning oldini olish uchun ta‘minlash suvidagi kislorodning miqdori quyida keltirilgan qiymatlardan oshmasligi kerak.

3-1 jadval.

Bug’ qozonidagi bosim		Suv tarkibidagi kislorodning ruxsat etilgan maksimal miqdori MKG/kg
Mpa	kg/sm^2(at)
-10,0 -4,0 -1,0 1,0 gacha	100 40-100 10-40 10 gacha	10 20 30 50

Bug’latgich va bug’ kzgartirgichlari beriladigan suv tarkidilagi kislorodning miqdori 30 mkg/kg dan oshmasligi lozim.
Ganri qonuni bo’yicha suyuklikdagi gazning kontsentratsiyasi uning suyuklik ustidagi gaz yoki bug’-gaz aralashmasidagi kontsentratsiyasiga partsial bosimga proportsional bo’ladi.
Suv qaynagan paytda bug’ining bosimi shu suv ustidagi yigindi bosimga teng bo’ladi, shuning uchun qaynayotgan suvdagi gazlarning eruvchanligi nolga teng.
Kislorodning 90% i suvdan pufakchalar ko’rinishida, qolgani diffo’ziya yo’li bilan ajralib chiqadi. Diffo’ziya tezligi Harorat ortishi Bilan kamayadigan qovushqoqlik va yuzaning tortilish kuchiga bog’liq bo’ladi. Yuqoridagi Haroratlarda diffO’zion deazratsiya tezrok kesadi.
Deaeratorning to’zilishi 3-1 rasmda keltirilgan.
U deaeratsion qolonna 1 va deaeratsiyalangan suvning bak- akulmiyatori 2 dan iborat. Deaeratsiya qilinadigan suv qolonnaning yuqori qismidagi va qizdiruvchi Bug’-pastki qismiga beriladi.
Suv sachratuvchi tўr-likopchalarga okib tushadi, Qarshi yo’nalishda harakatlanayotgan Bug’ suv tomchilarini qizdiradi vadegazatsiyalaydi. Ajralib chiqayotgan gazlar qolonnaning yuqori qisimdagi kalta quvur orqali tashqariga chiqib yuboriladi. Tozalangan suv deaerator bakida tўplanadi va taminlash nasosi yordamida YuBI lar tizimi orqali bug’ qozoniga o’zatiladi.
Deaeratorlar ishchi bosimi bo’yicha vakumli va yuqori bosimli (0,05 0,7 MPa) bo’lishi mumkin. Deaeratorlarning unumdorligi 5 soatdan to 800 t/soat gacha bo’lishi mumkin.
Bug’ generatorlarining suv bilan ta‘minlashdagi ta‘minot suvidagi yemirilishdagi ta‘minot suvidagi yemirilishga aktiv bo’lgan gazlar О₂ СО₂ va NH₃ larni termik deaeratsiya qilish yordamida chiqarish ishlari amalga oshiriladi.
Deaerator qurilmasi termik ishlov beruvchi qurilmadir. Ta‘minot suvi tarkibidan qo’pol dislertsiyali gazlarni chiqarishi boskichi deaeratsiya yoki degozatsiya deb ataladi. Deaeratorda ta‘minot suviga termik ishlov berishi harakatni tushirish va bosimni oshirish natijasida amalga oshadi. (Bu Genri qonuni) Termik deagratsiya kishining O’z qonuni bor. Bu genri qonunidir. Fazolar oraligidagi taqsimlanishi suvning tarkibida gazlar uning partsial bosimiga teskari harakat qiladi.
G=k_pP₂=K_p (P-P_n)
G – suvdagi gaz aralashmasi mg/kg
К_р - suvning Haroratidagi qarab gazlar aralashmasi, mg/(kg.mmish ust).
Р – suvdagi qatnashayotgan gazlarning suv.
Termik deaeratsiya qilishdagi samaradorligini oshirish usullaridan biri bu deaerator Bug’li bak akumlyatordan deaeratsional suv orqali qaynash Haroratigacha ushlab turishi. Bug’ barbatoj qurilmasi suvdagi gazlar aralashmasida agarda kamchilik bo’lsa deaerator kalonkasidan bakakumlyatorga utkazish. Barbatojda Bug’ning katta bosim bilan pogonasida kondensatsiya holati yuz bermaydi chunki suv kalonkada Bug’lanish Haroratigacha boradi. Deaeratordan chiqarilayotgan Bug’ni atmosferaga О₂ СО₂ va NH₃ chiqish unchalik isrofga sabab bo’lmaydi. Tajribaviy yo’l tiklangan
a) Qizdirilgan bug’ yordamida suvdan desorbtsiya hisobiga gazlarni ajratish.
b) Deaeratorning kalonkasida suv Harorati qaynash Haroratigacha yetkaziladi. Suvni kupik yoki plyonkali kichkina gazli pufaklar ajralishi bug’li muhitga utishi.
v) Kichiq gazli pufaklar ajralishi aralashma hosil bo’lmaydigan holat davomiyligi bak akumlyatorga suvni kelishiga bog’liq.
Suvning tarkibida kislorodning saqlanib qolishi kattaligi deaeratordagi Haroratli rejimga bog’liq. Berilgan bosimda suvning Harorati 1⁰С ga qaynash Harorati past bo’lsa degazatsiya qilinadigan suv tarkabida kislorod saqlanishi berilgan ko’rsatgichidan oshadi.
Deaerator qurilmasida termik ishlov berish samaradorligiga erishish shamollatish talb etiladi. Bu shamollatish kalonka qismga yig’ilib qolgan suvdan ajralib gazlarni chiqarish uchun xizmat qiladi. Bunday holat kalonka Yuqoriqismida Bug’li muhitga bu gazlarning portsial bosimni menimal holatini ta‘minlaydi bu holat kalonkadan Bug’ gaz aralashmasini chiqishini ta‘minlaydi. Tajribaviy grafikdagi egri chiziqni ikkita uchastkaga bukamiz. Deaeratsiya qilinayotgan suvni urtagacha Bug’lanishi 1,5 kg. 1 tonna uchun. Qiyshik chiziq esa juda bug’lanish 1,5 kg/t bo’lganda deaeratsiyalanadigan suvda kislorod miqdori 1 dan oshadi.
Ta‘minot suvini termik ishlov berish orqali samaradorlikni oshirish bug’ning 1,5–2 kg sarfiga 1 tonna uchun kerak. Agarda deaeratsiyalanadigan suvda uglikislotalar miqdori kup bo’lsa bug’latishini 2–3 kg/t oshirish kerak tajribalar ko’rsatadiki gazlarni termik ishlov orqali suv tarkibidan chiqarishning eng katta ko’rsatkichi 1,5 kg/ Deaeratorda qizdiruvchi bug’ning yetishmovchiligi yuzaga kelsa bosim turishiga va deaerator samaradorligiga ta‘sir ko’rsatadi. Termik deaeratorlarni hozirgi zamonaviy issiqlik elektr stantsiyalarida ta‘minot suviga termik ishlov berishni takominlashtirish maqsadida blok quvvati qozon agregati turbina qurilmasiga qarab Deaerator tanlanib olinadi termik deaeratorlarni ishiga tushirish shartlaridjan ishonchliligi uning doimiy bosimini avtomatik ravishda boshqarishi va maromda saqlash deaeretsiya qilishdagi grafiklik va issiqlik yuklamalarni deaeratsiya Harorati rejimda ta‘minlash ta‘minot suvidan tulik gazlarni chiqarish imkonini beradi.
Termik deaeratorlarda deaeratsiyalangan suv tarkibida 7 dan 10 mkg/kg kislorod qolish mumkin. 1 tonna suvni deaeratsiya qilish 10 ( 15 kg Bug’ talab etiladi. 800 MVT kuvvatli IES sida deaerator bo’limida urnatilgan deaerator DSP – 2800 markali bo’lib quyidagicha ko’rsatishga ega.
Bak akumlyatordagi Bug’ning bosimi M Pa Diametr kalonka, m
Bak akumlyator foydali joyi m3 Energoblok va turbina qurilmalari uchun deaeratorlarni kabo’l qilish Bitta blok uchun deaerator soni Deaerator past bosimli qizdirgichdan keyin 4 qizdirgich hisoblanib u blok issiqlik sxemasi hisob ishida aloxida Bug’ni kabo’l qilish kondensatni yuqori bosimli qizdirgichga termik ishlangan kondensat yoki ta‘minot suvi sifatida yetkazib beradi.
Deaeratorni sxemaga ulash vaqtida regenerativ ajratgichga zichlash rostlash plakeni orqali ulanidi. Deaerator iqtisodiy tejamkorlikka ega lekin bu YuBK uchun xech qanday iqtisoddiy muammoni keltirib chiqarmaydi. Deaeratsion qurilmasi quyidagi to’zilishga ega.

1. 
   Asosiy kondensatni berish joyi
   
2. 
   Kalonka
   

3. Atmosferaga gazlarni chiqarish joyi
4. klapanlar
5. Bug’li sovutgich
6. ximik tozalangan suvni berish
7. qizdirilgan bug’ni berish
8. monometr
9. sovutilmagan kondensatni berish
10. deaeratsion bak
11. saqlagichli qurilma
12.drenaj
13. satx ko’rsatgich oynasi
14. suvni taxlilga olish uchun sovutish qurilmasi
15. deaeratsion suvni o’zatish quvuri.