Qarshi muнandislik iqtisodiyot

4-3. Reduktsion sovitish qurilmalari.
Reduktsion sovitish qurilmalari Bug’ bosimi va Haroratini pasaytirish uchun xizmat qiladi.
Yuqori bosimli RSK Lar avtomatik ravishda tez ishga tushiriladigan bo’lishi shart. RSKlarni tezkor TRSK lar deb ataydilar.
Bug’ bosimining pasayishiga uni maxsus reduktsion klapanda drosellash yo’li Bilan erishiladi. Bug’ Haroratini pasaytirish uchun unga sovuq kondesat purkaladi.

RSK ning to’zilishi 3-2 rasmda keltirilgan.

RSK ning unumdorligi va bug’ning Harorati avtomatik ravishda rostlanadi.
RSK Lar yordamida Bug’ning bosimi 13,0 mpa. Dan 0,1 mpa gacha va Harorati 580⁰С dan 100⁰С gacha pasaytirilishi mumkin. Bu paytda foydali ish bajarilmaydi. RSK larning eng katta kamchiligi ham shu.

Nazorat savollari.

1. IES larda qo’llaniladigan deaeratorlar turlarini ayting.

2. Ta‘minot suvini termik deaeratsiya qilish deganda nimani tushunasiz.
3. Reduktsion sovitish qurilmalari vazifasini ayting.
4. Ta‘minot suv yo’li quvurlardagi yemirilishni yuzaga kelishi sababini ayting.
5. Degazatsiya deganda nimani tushunasiz.
6. Issiqlik elektr uskunalaridagi zanglashni asosiy sababalarini ayting.

5- mavzu: IES da yo’qotilgan kondesat o’rnini to’ldirish.

5.1. Tabiiy suv manbalari.

5.2. To’ldiruvchi kondensatning umumiy qattiqligi.


Tayanch iboralar: kondensat, korbanat, kaltsiy, magniy, bikarbanat, vodorod, kationlash, anionlash.
5.1. Tabiiy suv manbalari.
Tabiiy suvda turli to’zlar, qolloid modellar va mehanik aralashmalar bo’ladi. Suvning umumiy qattiqligini unlagi kaltsiy va magniy to’zlarning umumiy miqdori bilan belgilanadi.
Umumiy qattiqlik ikki turga bo’linadi.
a) karbonat qattiqligi-kaltsiy va magniy elemenlarining bikarbonatli birikmalar: Са (НСО₃)₂, Мg (НСО₃)₂ ning mavjudligi.
b) nokarbonat qattiqlik-kaltsiy va magniy to’zlari:
СаSO₄, МgSO₄, СаСО₂ ning mavjudligi.
Nokarbonat qattiqligi to’zlari kasmoq hosil qilmaydi.
Suvning qattiqligi milligramm-ekvivalent bo’lingan milligramm birligida ifodalaydi. Tabiiy suv tarkibida to’zlar asosan zaryadlangan ionlar ko’rinishida bo’ladi.
Kaltsiy qattiqligi:
К_Са=С_Са²⁺/20,04 mg-ekv/kg
Magniy qattiqligi:
К_Мg=С_Mg²⁺/12,6 mg-ekv/kg
bunda: С_Са²⁺ va С_Mg²⁺ - kaltsiy va magniy kationlarning suvdagi kontsentratsiyasi mg/kg
20,04 va 12,6-kaltsiy va magniyning ekvivalent massalari.

5.2. To’ldiruvchi kondensatning umumiy qattiqligi.

Suvning umumiy qattiqligi:
К_у=К_Са+К_Мg
Bug’ qozonlari uchun suv qisman ishqorli bo’lishi kerak. Agar рН=7,0 bo’lsa, suv neytral hisoblanadi.
Hozirgi zamonda IESda suvga kimyoviy ishlov berishning quyidagi usullari qo’llaniladi.
a) suvni yumshatish maqsadida ўtkaziladigan kationli almashuv, yani yaxshi erimaydigan qattiqlik to’zlarini yaxshi eriydiganlarga aylantirish.
b) to’la kimyoviy to’zsizlantirish, yani suvdagi deyarli barcha to’zlarni chiqarib yuorish.
Maxsus moda kation yordamida suvni yumshatish mumkin. Hozirgi paytda kation sifatida sulfougol qo’llaniladi. U tosh ko’mirga sulfat kislotasi bilan ishlov berish natijasida hosil bo’ladi.
N-kationlash paytda Na-kationlashga nisbatan kimmat va ishlatilishi murakkab hisoblanadi.
KEslarda Bug’ va kondesatning yo’qotilishi 1.0-1.5% ni va IEMlarda 1.7-2.0% ni tashkil qiladi. Qozon bug’ining yo’qotilgan Har bir foizi IES FIKi taxminan 1% ga kamaytiradi.
Yirik IESlarda suvni tayorlash qurilmalarining unumdorligini ularda o’rnatilgan Bug’ qozonlari unumdorligining 2 % i plyus 50 t/soat qilib olinadi. IESlar uchun suvni tayorlash qurilmalarining unumdorligi ichki va tashqi yo’qotilishlarni 20% ortigi bilan qoplanadi.