Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Nazorat savollari 
1.
Bevosita o‘lchashlar bilvosita o‘lchashlardan nimasi bilan farq qiladi? 
2.
Bevosita o‘lchash usuli bilan solishtirganda differensial va kompensasion 
o‘lchash usullarining afzalliklari nimadan iborat? 
3.
O‘lchash asboblarining qanday shkalalarini bilasiz? 
4.
Analogli va raqamli o‘lchash asboblari nimasi bilan farq qiladi? 
5.
Informasiya uzatish tizimlarini o‘zgaruvchan va doimiy tokka ulab ko‘ring? 
6.
Unifikasiyalashgan tok signallari qaysi chegaralarda o‘zgaradi? 
7.
Impulsli signallar yordamida informasiyani uzatishning qanday turlarini 
bilasiz? 

---

9 
2 –MA’RUZA: O‘LCHASH VOSITALARI VA TIZIMLARI.
O‘LCHASH TO‘G‘RISIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR.
O‘LCHASHLARNING TASNIFI. O‘LCHASH USULLARI. 
Reja: 
1.
O‘lchash vositalari va tizimlari haqida ma’lumot. 
2.
O‘lchash to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar. 
3.
O‘lchashlarning tasnifi. 
4.
O‘lchash usullari.
O‘lchash vositalari va tizimlari.
O‘lchash vositalari o‘lchashlarda ishlatiladi 
va ular normallashgan metrologik xossalarga, ya’ni kattaliklarning ma’lum sonli 
kiymatlariga hamda o‘lchash natijalarining aniqligi va ishonchliligini ifodalovchi 
xossalarga ega bo‘ladi. 
O‘lchash vositalarining asosiy turlariga 
o‘lchovlar, o‘lchash asboblari, 
o‘lchash o‘zgartkichlari va o‘lchash kurilmalari 
kiradi. 
O‘lchov – berilgan o‘lchamdagi fizik kattalikni qayta o‘lchash uchun 
mo‘ljallangan o‘lchash vositasi. Masalan, qadoqtoshmassa o‘lchovi; o‘lchov 
rezistori – elektr qarshilik o‘lchovi; yoritish lampasi – yorug‘lik o‘lchovi va h.k. 
Bir xil o‘lchamli fizik kattalikni qayta o‘lchaydigan bir qiymatli hamda turli 
o‘lchamdagi qator bir nomli kattaliklarni qayta o‘lchaydigan ko‘p qiymatli 
o‘lchovlar bor. Ko‘p kiymatli o‘lchovlarga bo‘linmali chizg‘ichlar, induktivlik 
variometri va boshqalar misol bo‘la oladi. Maxsus tanlangan, faqat alohidagina 
emas, balki turli birikmalarda turli o‘lchamli qagor bir nomli kattaliklarni qayta 
o‘lchash maqsadida qo‘llaniladigan o‘lchovlar komplekti o‘lchovlar to‘plamini 
tashkil etadi. Masalan, qadoqtoshlar to‘plami, uchlikli uzunlik o‘lchovlari to‘plami, 
o‘lchov kondensatorlari to‘plami va x. O‘lchovlar magazini – sanoq qurilmalari 
bilan bog‘langan maxsus qayta ulagichlarga ega bo‘lgan bitta konstruktiv butun 
qilib birlashtirilgan o‘lchovlar to‘plami. O‘lchovlar magazini elekgrotexnikada 
keng qo‘llaniladi: qarshilik magazini, sig‘imlar magazini, induktivliklar magazini. 
O‘lchovlarga standart