Qarshi muhandislik iqtisodiyot

2. O‘lchash vositalari va ularning elementlari 
O‘lchash 
vositalari 
boshqa 
texnik 
qurilmalardan 
farqli 
ravishda 
meyorlashtirilgan metrologik xossalarga, ya’ni o‘lchash natijalarining aniqligi va 
ishonchligini belgilovchi xossalar va kattaliklarning ma’lum son qiymatlariga ega.
O‘lchash informasiyasi signalini kuzatuvchi bevosita qabul qilishiga qulay 
shaklda chiqaruvchi o‘lchash vositasi 
o‘lchash asbobi deb ataladi.
O‘lchash asbobidan foydalanib kuzatuvchi o‘lchanayotgan kattalikning son 
qiymatini o‘qishi yoki hisoblashi mumkin. O‘lchash asboblari analogli va raqamli 
bo‘ladi. Analogli o‘lchash asbobidagi ko‘rsatish o‘lchanayotgan kattalikning 
o‘zgarishini uzluksiz funksiyasi hisoblanadi. Raqamli o‘lchash asbobida ko‘rsatish 
o‘lchash informasiyasi signalini diskret o‘zgartirish natijasi hisoblanuvchi raqamli 
shaklda beriladi. 
O‘lchash asboblari ko‘rsatuvchi va qayd qiluvchi turlarga bo‘linadi. 
Ko‘rsatuvchilarida – qiymat shkala yoki raqamli tabloda aks ettiriladi. Qayd 
qiluvchilarida esa ko‘rsatilayotgan qiymatlar diagrammali qog‘ozga raqamli yoki 
uzluksiz shaklda bosiladi yoki informasiya shaklida xotira qurilmasida saqlanadi. 
O‘lchash asboblarida o‘lchanayotgan kattalikni vaqt yoki boshqa mustaqil 
o‘zgaruvchi bo‘yicha integrallash kabi turli o‘zgartirishlarni amalga oshirish 
mumkin.
O‘lchash informasiyasi signalini uzatish, qayta ishlash yoki saqlash uchun 
qulash ko‘rinishda ishlab chiqishga mo‘ljallangan, lekin kuzatuvchi bevosita qabul 
qilishi uchun uzatmaydigan o‘lchash vositasiga 
o‘lchash o‘zgartirgichi deyiladi. 
Inson o‘zining sezgi organlari bilan o‘lchash o‘zgartirgichining signalini 
qabul qila olmaydi. O‘lchash informasiyasining uzatilishi o‘zgartirgichning chiqish 
signali parametrini informativ o‘zgarishi bilan amalga oshiriladi. Differensial-
transformatorli o‘zgartirgichda o‘zak holatining o‘zgarishi transformatorning 
ikkinchi chulg‘ami chiqishidagi o‘zgaruvchan tok signalining amplitudasini 
o‘zgarishiga proporsional ravishda mos keladi.