Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Manometr 
— absolyut va ortiqcha bosimni o‘lchaydi; 
2.
Barometr 
— atmosfera bosimini o‘lchaydi; 
3.
Vakuummetr
— berk idish ichidagi suyuqlik va gaz bosimining 
kamayishi (siyraklanishi) ni o‘lchaydi; 
4.
Monovakuummetr 
— ortiqcha bosim va bosim kamayishini 
o‘lchaydi; 
5.
Naporomer
—kichik kiymatli ortiqcha bosimni o‘lchaydi; 
6.
Tyagomer 
— kichik qiymatli siyraklanishini o‘lchaydi; 
7.
Tyagonaporomer 
— kichik qiymatli bosim va siyraklanishlarni 
o‘lchaydi; 
8.
Differensial monometrlar 
— ikki bosim ayirmasini (bosim 
o‘zgarishini) o‘lchaydi. 
SUYUQLIKLI BOSIM O‘LCHASH ASBOBLAR 
Bu asboblarning ishlash prinsipi o‘lchanayotgan bosimning suyuqlik 
ustunining gidrostatik bosimi bilan muvozanatlashishiga asoslangan. Asboblar turli 
ish suyuqliklari, ko‘pincha simob, transformator moyi, suv va spirt bilan 
to‘ldiriladi. 
Asboblarda tutash idishlar prinsipi qo‘llaniladi. Ularda ish suyuqligi sathlari 
ular ustidagi bosim teng bo‘lganda mos tushadi, bosim teng bo‘lmaganda esa, 
suyuqlik sathi shunday holatni egallaydiki, bir idishdagi ortiqcha bosim boshqa
idishdagi suyuqlikning ortiqcha ustunining gidrostatik bosimi bilan 
muvozanatlashtiriladi. Ko‘pgina suyuqlikli monometrlar ish suyuqligining 
ko‘rinadigan sathiga ega. O‘sha sath bo‘yicha ko‘rsatishlarni bevosita yozib olish 

---

67 
mumkin. Shunday suyuqlikli asboblar gruppasi borki, ularda ish suyuqligining 
sathi bevosita ko‘rinib turmaydi. Sathning o‘zgarishi po‘kakning siljishiga olib 
keladi yoki boshqa qurilma xarakteristikalarining o‘zgarishiga olib keladi. Bu 
xarakteristikalar yo raqamli qurilmalar yordamida o‘lchanayotgan kattalikning 
bevosita ko‘rsatishini, yoki uning qiymatini o‘zgartirish va masofaga uzatishni 
ta’minlaydi. 
Suyuqlikli asboblarning ba’zi xillarini ko‘rib chiqamiz.