Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

 
Rotatsion ekstraktorlar.
Bunday uskunalarda fazalarning kontakti va 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 

---

90 
ularni ajratish markazdan qochma kuch ta’sirida amalga oshiriladi. 13-rasmda 
moylarni tozalashga mo‘ljallangan rotatsion-diskli ekstraktorning sxemasi 
ko‘rsatilgan. Halqasimon to‘siqlar (2) yordamida uskuna bir necha seksiyalarga 
ajratilgan. Ekstraktorning o‘rtasidagi aylanuvchi val (4) ga yapaloq disklar (3) 
birlashtirilgan. Val katta tezlik bilan harakat qilganda, yengil faza markazdan 
qochma kuch ta’sirida diskning chekkasiga tomon harakat qiladi, og‘ir faza esa 
rotorning markaziga yaqin joyni egallaydi. Natijada fazalarning jadallashtirilgan 
harakati yuz beradi va seksiyalarda uzlyuksiz ravishda fazalarning ajralishi ham 
davom etadi. Fazalar kontaktini yanada jadallashtirish uchun yapaloq disklarga 
kurakchalar biriktiriladi (13-rasm, b). Bunday holatda kurakchalar yordamida 
uloqtirilgan suyuqlik to‘r qatlami (8) orqali o‘tadi. Umuman olganda, 
ekstraktorning ichida fazalarning qarama-qarshi yo‘nalgan harakati paydo 
bo‘ladi. 
Sanoatda markazdan qochma kuchlar ta’sirida ishlaydigan rotatsion 
ekstraktorlarning boshqa turlari ham ishlatiladi. Markazdan qochma kuch 
maydonida ishlaydigan ekstraktorlarda jarayon maksimal tezlik bilan boradi. 
Aralashma va erituvchi zichliklarining ayirmasi juda kichik bo‘lgan holatda 
ham, emulsiya hosil bo‘lishga moyil bo‘lgan suyuqliklarni ajratishda ham 
bunday ekstraktorlarni ishlatish mumkin. Bu turdagi ekstraktorlarning tuzilishi 
juda ixcham, ish unumi katta. 
 
13 - rasm.
Rotatsion-diskli ekstraktor: 
a–rotatsion-diskli ekstraktorning sxemasi; b–rotatsion-diskli ekstraktor kontakt zonasining 
sxemasi; 1,5–taqsimlovchi panjaralar; 2–stator halqasi; 3–rotor diski; 4–rotor vali; 6–
kurakchalar; 7–gorizontal halqasimon qaytargichlar; 8–to‘r. Oqimlar: I–yengil faza; II–
erituvchi; III–yengil faza (ekstrakt); IV–og‘ir faza (rafinat). 
Bunday ekstraktorlar kamchiliklardan ham holi emas: tuzilishi birmuncha 
murakkab; ayrim paytlarda suyuqliklarni uskunaga bosim bilan berishga to‘g‘ri 
keladi. 

---

91