Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

Uyga vazifa:
Amfibiyalar sistematikasi mavzusini o’qing.

Mavzu: Amfibiyalar sistematikasi
Darsning maqsadi: Hozirgi zamon amfibiyalar sistematikasi haqidagi bilimlarni mustahkamlash, amfibiyalarning xilma-xilligi va xarakterli belgi-xususiyatlarini solishtirib o’rganish.

Mavzu bo’yicha umumiy ma’lumotlar.
Suvda va quruqda yashovchilar – umurtqalilarning hammadan ko’ra turlari kam sinfi bo’lib, hozir 1900 turni o’z ichiga oladi. Umurtqalilarning barcha sinflaridan suvda va quruqda yashovchilar yerning hammadan kam qismini ishg’ol qiladi. Ular chuchuk suv havzalarining chetki qismlaridagina yashaydi va dengizda ham okeanda ham uchramaydi. Hozirgi amfibiyalar uchta turkumga bo’linadi: 1. Oyoqsizlar (Apoda); 2. Dumlilar (Urodela); 3. Dumsizlar (Anura).
Turlari eng ko’p bo’lgan turkum bu dumsiz amfibiyalardir, ular uzun orqa oyoqlarining yordamida, quruqlikka sakrab yurishga moslashgan bo’lib, hamma materiklarga tarqalgandir. Tipik vakillari: triton, salamandra bo’lmish birmuncha primitivroq dumli amfibiyalar ancha kam uchraydi va faqat Shimoliy yarim sharda (150 ga yaqin turi) tarqalgan. Nihoyat uchinchi turkum oyoqsizlardir bu turkumning turlari juda oz (50 tacha) bo’lib unga faqat tropik chervyagalar kiradi, chervyagalar juda qadimgi kosali (pantsirli) amfibiyalarning yerni kovlab hayot kechirishga layoqatlanganligi orqasida hozirgi zamonga qadar yashab qolgan qoldiqlaridir.

Mavzu bo’yicha boshlang’ich bilimni tekshirish
Kirish testlarini yeching:
1. Hozirgi amfibiyalar nechta turkumga bo’linadi? A-2 ta; B-3 ta; V-4 ta; G-5 ta.
2. Dumli amfibiyalar ko’rsatilgan javobni belgilang. A-salamandra va tritonlar; B-xalqali chervyaga va tseylon baliq-iloni; V-baqalar va kvakshalar; G-pipalar va chervyagalar.
3. Dumsiz amfibiyalar ko’rsatilgan javobni belgilang. A-salamandra va tritonlar; B-xalqali chervyaga va tseylon baliq-iloni; V-baqalar va kvakshalar; G-pipalar va chervyagalar.
4. Oyoqsiz amfibiyalar ko’rsatilgan javobni belgilang. A-salamandra va tritonlar; B-xalqali chervyaga va tseylon baliq-iloni; V-baqalar va kvakshalar; G-pipalar va chervyagalar.
5. Anamniyalar gruppasiga kiritiladigan umurtqalilar: A-baliqlar va amfibiyalar; B-amfibiyalar va reptiliyalar; V-baliqlar va reptiliyalar; G-amfibiyalar.