Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

3.4. Gaz holat. Gaz eritmalar. Plazma holati. Moddaning boshqa holatlari.

Gaz xolatida moddaning zarrachalari (atomlar, molekulalar) orasidagi masofa ancha katta bo‘ladi. Shu sababli ayrim zarrachalar orasidagi o‘zaro tahsir kuchlari juda kam bo‘lib, gaz holatidagi moddani istalgancha siyraklashtirish yoki, aksincha, suyuq yoki qattiq holatga o‘tgunga qadar siqish mumkin. Modda gaz xolatida 2,3 va undan ko‘p zarrachalardan tarkib topgan komplekslar xosil qilish ham mumkin. Gaz modda suyuq xolatga o‘tkazilganda, uning hjajmi minglab marta kamayadi. Bunda gaz molekulalarining hajmi o‘zgarmaydi. Balki ular orasidagi masofa qisqaradi xolos.

Gazlarda molekulalr orasidagi masofa katta va molekulalarning xajmi juda kichik bo‘lganligi sababli gazlarga oid qonunlarni keltirib chiqarishda gaz molekulalari orasidagi o‘zaro tahsir kuchlari va molekulalarning xajmi hisobga olinmagan. Molekulalar orasidagi o‘zaro tahsir kuchini va molekulalari xajmini xisobga olmasa ham bo‘ladigan gazlar ideal gaz deb ataladi. Asosiy gaz qonunlari ana shunday ideal gazlar uchun keltirib chiqarilgan.

Gazlarga oid birinchi qonun gaz hajmining bosimga bog‘liqligi ifodalaydi:

O‘zgarmas temperaturada berilgan miqdor gazning xajmi uning bosimiga teskari proporsional bo‘ladi, ya’ni