Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

Bunda, a - berilgan gaz uchun o‘zgarmas kattalik;

a - gaz molekulalarining ichki o‘zaro tortishuv kuchi bo‘lib,

V² gazning ichki bosimi deyiladi.

b-molekulaning xajmiga bog‘liq kattalik, lekin u molekula xajmiga teng emas. b -ning qiymati molekula xajmidan 4 marta katta bo‘lishi aniqlangan. Gazning xajmi kichraygan sari a/ V₂- kattalasha boradi.

V-kichrayganda, V- b -ning ham nisbiy qiymati kattalashadi. Aksincha hajm katta bo‘lganda, (past bosim va yuqori temperaturalarda) а/V² nisbat kichik bo‘ladi va V-ning qiymati kattaligi sababli b-ni hisobga olmasa ham bo‘ladi. Katta hajm va kichik bosimlarda Van-Der-Vaalg‘s tenglamasining bu ikki ahzosining ahamiyati qolmaganligi sababli yuqoridagi tenglama ideal gazning xolat tenglamasiga aylanadi.

Gazlarning molekulyar kinetik nazariyasiga quyidagi prinsiplar asos qilib olingan:

Gaz zarrachalari to‘xtovsiz betartib xarakatda bo‘ladi. Zarrachalar bir yo‘nalishda xarakatlanmaydi. Ularning hamma yo‘nalishlarida xarakatlanish extimolligi bir xil.

Zarrachalar xarakatlanayotganda elastik sharlar qonuniga movofiq bir-biriga va idish devorlariga uriladi; bu to‘qnashuvlarda energiya almashinuvi sodir bo‘lmaydi.

Zarrachaning bir to‘qnashuvdan ikkinchi to‘qnashuvga o‘tgan yo‘li (erkin xarakatlanish masofasi) zarrachaning o‘lchamlaridan ancha katta bo‘ladi. Shu sababli zarrachaning massasi m bo‘lgan matematik nuqtalar sifatida qarash mumkin.

Kinetik nazariyaga ko‘ra gaz bosimini zarrachalarining idish devorlariga urilishining yig‘indisi deyish mumkin. Umuman olganda, gaz molekulalari turlicha tezlik bilan xarakatlanadi, lekin har qaysi gaz uchun muayyan temperaturada molekulalarning o‘rtacha arifmetik tezligi o‘zgarmas kattalikdir. O‘rtacha arifmetik tezlik и_а berilgan temperaturadagi molekulalar tezliklari yig‘indisini barcha molekulalar soniga bo‘lish yo‘li bilan topiladi: