Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya

Mezokrin sekresiyasi.

Itning oshqozon tubida joylashgan bezli epiteliysi.
Preparatni mikroskopning kichik obyektivda о‘rganiladi. Buni bajarish uchun preparatni shilimshiq qobiq joylashgan qismini topiladi, uni bir qator joylashgan qismini topiladi. Uni bir qator joylashgan bezli epiteliydan tuzilganligiga e’tibor beriladi. Shilimshiq qobiq ostidagi biriktiruvchi tо‘qima bilan birga oshqozon chuqurchalarini hosil qiladi. Preparatni shu joyini katalashtirib о‘rganish lozim. Epitelial qatlam xujayralar bazal membranaga joylashadi. Silindrsimon shaklli bezli epiteliy hujayralarining apikal yuzasiga shilimshiq (mukoid modda) ajraladi. U oshqozonni ozuqaning mexanik ta’siridan va me’da shirasining kimyoviy ta’siridan saqlaydi. (7-rasm)
Shilimshiq oshqozon chuqurchasini hosil qiluvchi epiteliy qatlamining apikal qismida qizg‘ish rangda kо‘rinadi. Sekretning bunday ajralishini mirokrin sekresiyasi deyiladi.
Epiteliy xujayralarining yadrolarini bazal qismiga yaqin joylashganligiga qarash lozim. Bu tuzilishga kо‘ra oddiy tarmoqlangan bezlar kiradi

Apokrin sekresiyasi.

Ushbu mashg‘ulotni bajarishda preparatda qisqichbaqaning antenal bezida sekretni yig‘ilishi va ajratilishini kuzating. Epitelial qatlam bazal membranada joylashadi. Bezning sekret ishlab chiqaruvchi xujayralari kubsimon shaklida bо‘lib, о‘zida yirik yadro tutadi. Bu xujayralar sekret ishlab chiqarish tо‘plam bosqichlarida bо‘lishi mumkin. Xujayraning bez bо‘shlig‘iga qaragan apikal о‘simtalar hosil bо‘ladi. Ular ajralib alohida pufakchalar holida bо‘shliqda joylashadi. Xujayraning apikal qismi esa buziladi, natijada xujayra past bо‘yli bо‘lib qoladi. Tez vaqtda u
о‘sib avvalgi kattaligiga yetadi va sekretar sikl qaytarilaveradi. Xujayraning apikal qismi sekret tomchisiga aylanadigan jarayonini apokrin sekresiya deb ataladi.

7-rasm Merokrin sekresiyasi tuzilishi. Itning oshqozon tubi bezli epiteliysi.
1-bezli epiteliy, 2-biriktiruvchi tо‘qima, 3-oshqozon chuqurchalari, 4-о‘zida sekret donachalarini tutuvchi hujayraning apikal qismi, 5-sekret yig‘uvchi qism, 6-bezning chiqarish yо‘llari, 7-bezning tubi.(I.Badalxо‘jayevdan, 2006)