|
8.1-rasm. Davlat tashkiloti xodimlari martabasini rivojlantirish modeli
Davlat boshqaruvida martaba menejmentini tashkil qilish modeli quyidagilarga imkon beradi:
davlat boshqaruvida mansabni rivojlantirish bilan bogʻliq shaxsning qiziqishlari, sabablari va maqsadlarini oʻrganish, davlat xizmatchilarining martaba salohiyatini diagnostika qilish;
davlat xizmatchilarining mansab sari intilishlarini qoʻllab-quvvatlash, ulardan foydalanish va tegishli maslahatlar berish;
karyera rivojlanish yoʻnalishini boshqarish va sozlash orqali davlat boshqaruvi manfaatlarini ta’minlash;
davlat xizmatchilarini rivojlantirish va strategik boshqarishning yagona bosqichlarini yaratish;
boshqaruvning barcha darajalarida davlat sektorida kadrlar ishini hisobga olgan holda kadrlar siyosatini strategik rejalashtirishga kiritish;
davlat sektorida kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlashning yangi usullari va tizimlarini joriy etish;
kelishilgan yagona tarif siyosati va haq toʻlash;
mehnat unumdorligi va sifatini, davlat boshqaruvi samaradorligini oshirishga yoʻnaltirilgan iqtisodiy ragʻbatlar va ijtimoiy kafolatlarni ishlab chiqish;
mehnat jamoalari va kasaba uyushmalari vakillari bilan ishlash.
Davlat boshqaruvida karyera strategiyasini yaratish va amalga oshirishning butun jarayoni sxematik tarzda namoyish etilishi mumkin (8.2-rasm).
8.2-rasm. Karyera strategiyasini yaratish va amalga oshirish jarayoni
Karyera menejmenti tizimini qurishda, tashkiliy tuzilmani amalga oshirish uchun shart-sharoitlarni tayyorlash kerak, ya’ni mansabni boshqarish tizimidagi vazifalarni, huquq va majburiyatlarni taqsimlash, rasmiy aloqa va axborot ta’minoti tizimi orqali ularni gorizontal va vertikal muvofiqlashtirishi lozim (8.3-rasm).
8.3-rasm. Davlat tashkilotida xodimlar karyerasini rivojlantirishni rejalashtirish
Davlat xizmatchilarini boshqarishning yuqori darajasini ta’minlash uchun me’yoriy va uslubiy materiallar tayyorlash davlat sektorida kadrlar siyosati va uning korporativ falsafasi bilan chambarchas bogʻliq boʻlishi kerak, uning asosi davlat xizmatchilariga gʻamxoʻrlik qilishdir.
Davlat tashkiloti doimiy ravishda inson resurslarini rivojlantirish boʻyicha aniq ishlarni amalga oshirishi kerak. Bozor iqtisodiyotining shakllanishi munosabati bilan davlat tashkiloti xizmatchilari bilan ishlash tamoyillari oʻzgarmoqda.
Hozirgi davrda ilgari "kadrlar bilan ishlash" deb nomlanadigan yoʻnalish oʻrniga davlat boshqaruvida inson resurslarini boshqarish va ularning rivojlanishiga oʻtish yoʻnalishi joriy etilmoqda. Bu yoʻnalishning maqsadi va asosiy vazifalari sifatida davlat tashkilotini uning strategiyasiga muvofiq zamonaviy bilimli va mas’uliyatli davlat xizmatchilari bilan ta’minlash, tashkilotda mavjud muammolarni bartaraf etish va istiqbol rejalarini tuzish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, yuqori boshqaruvni qoʻllab-quvvatlash, tashkilot faoliyati samaradorligiga ta’sir qiluvchi bevosita va bilvosita omillarni aniqlash, tashqi muhitni doimiy tahlil qilish va ushbu muhitda faoliyat strategiyasini tanlash.
Bundan tashqari, davlat tashkilotlarida inson resurslarini boshqaishda ilm-fan va texnika taraqqiyoti, zamonaviy texnologiyalarning tez-tez oʻzgarishi va paydo boʻlishi, boshqaruv yondashuvlarining takomillashtirilishi yangi kasbiy ixtisoslik va malakalarning paydo boʻlishini talab qiladi.
Davlat sektorida inson resurslarini boshqarishdagi eng muhim tendensiyalar qatoriga quyidagilar kiradi:
davlat xizmatchilarini bashorat qilish va rejalashtirish;
oʻquv ehtiyojlarini aniqlash;
yangi davlat xizmatchilarini oʻz vaqtida tayyorlash;
ta’lim va oʻqitishning boshqa davlat sektorlari bilan aloqalarni mustahkamlash;
davlat xizmatchilarini attestatsiyadan oʻtkazish;
yetakchi davlat sektorida kadrlar zahirasini tayyorlashga muhim boʻlgan kasbiy oʻsish tizimi;
davlat xizmatchilarini rivojlantirish tizimining moslashuvchanligini va uning yakuniy natijalarga yoʻnalishini oshirish;
individual mashgʻulotlarni jamoaviy mashgʻulotlar bilan uygʻunlashtirish;
qismlarga ajratilgan ilgʻor treningdan insonning yaxlit rivojlanishiga oʻtish;
standart oʻquv dasturlaridan moslashuvchan va muammoli rivojlanish dasturlariga oʻtish.
Bunday dasturlar nafaqat davlat sektorida kadrlar tayyorlashning oʻziga emas, balki davlat tashkilotining maqsadlariga va faoliyatining yakuniy natijalariga yoʻnaltirilgan inson resurslarini rivojlantirishning yopiq sikli boʻlishi kerak.
Davlat xizmatchilarini, uning salohiyatini, ish natijalarini baholash-ning keng qamrovli tizimini yaratish ham muhim ahamiyatga ega. Davlat xizmatchilarining potensialini baholash ishga qabul qilish yoki kerak boʻlganda boʻsh lavozimga davlat sektorida nomzodni topishda, shuningdek koʻchib oʻtish, aylantirish va martaba oʻsishini rejalashtirishda amalga oshiriladi. Baholash natijalari ma’lum bir davlat xizmatchilari toʻgʻrisidagi mavjud ma’lumotlarga qoʻshimcha ravishda keltirilgan va kelajakda uning rivojlanishi mumkinligini koʻrsatadi.
Davlat sektorida biror kishini yangi lavozimga tayinlashdan oldin (ishga qabul qilinadimi yoki martaba zinapoyasidan yuqoriga koʻtariladimi), uning bu ishga layoqatlilik darajasini, kelgusida muvaffaqiyatga erishish mumkinlik darajasini baholash kerak, yangi ishchining ushbu ish joyidagi talablarga muvofiqligini tekshirish kerak, ya’ni xodimni ma’lum koʻrsatkichlar boʻyicha baholash kerak.
Eng umumiy shaklda bunday koʻrsatkichlarning quyidagi guruhlari ajralib turadi: moyillik, qobiliyat, motivatsiya, intellektual daraja, psixologik barqarorlik, harakatchanlik (harakat sur’ati), bilim, koʻnikma, qobiliyat, tajriba (ish tajribasi), qadriyat yoʻnalishlari. Boshqacha qilib aytganda, davlat xizmatchilarining fazilatlarini har tomonlama, keng baholash uchun majburiy ehtiyoj mavjud.
Davlat xizmatchilarini kompleks baholash deganda quyidagi besh guruh baholarining yigʻindisi tushunilishi kerak:
kasbiy tayyorgarlik darajasini baholash, ya’ni bilim, koʻnikma va qobiliyatlarni baholash.
toʻgʻridan-toʻgʻri rahbarni baholash, shu jumladan, davlat xizmatchilarining mehnat sifati va samaradorligini, uning mahorati va intizomini baholash.
shaxsiy fazilatlarni baholash (psixodiagnostika natijalari asosida).
oxirgi attestatsiya komissiyasining baholari (xulosalari).
davlat boshqaruvi rahbarining yakuniy bahosi.
Davlat boshqaruvining eng muhim va dolzarb vazifalaridan biri bu davlat hokimiyati institutlarining samaradorligini oshirish hisoblanadi. Davlat tashkilotlarida yuqori malakali kadrlar tarkibini yaratilmasa va korrupsiyaga qarshi kurashilmasa, bu vazifalarni amalga oshirish juda murakkab.
Rivojlangan xorijiy mamlakatlarda davlat xizmatchilarining kasbiy mahoratini oshirish, korrupsiya va lavozim vakolatini suiste’mol qilish holatlarini oldini olish yoʻli bilan davlat boshqaruvi samaradorligiga erishish maqsadida rotatsiya usuli keng qoʻllaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
