Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

1-daraja. Oʻzini namoyon etish ehtiyoji, qobiliyatni namoyon qilish, bilimlarni koʻpaytirish, vakolatni kengaytirish.
2-daraja. Hurmat va e’tirofga erishish ehtiyoji – kasbiy malaka, ishda mustaqillik.
3-daraja. Ijtimoiy guruhga mansublik ehtiyoji – jamiyat tomonidan e’tirof etilish, odamlar bilan aloqa, jamoa hurmati.
4-daraja. Barqarorlik ehtiyoji – kafolatli ish, barqaror ish haqi, pensiya ta’minoti.
5-daraja. Fiziologik ehtiyojlar – oziq-ovqat, uy-joy, roʻzgʻor buyumlari va hokazolar.
Qondirilmagan ehtiyojlar insonni samarali faoliyatga undaydi. Qondirilgan ehtiyojlar insonlarda qiziqishni soʻndiradi. Birorta ehtiyoj qondirilgan boʻlsa, uning oʻrnini boshqa ehtiyoj egallaydi. Odatda inson birdaniga bir necha narsaga ehtiyoj sezadi. Piramidaning pastki qismidagi ehtiyoj birinchi navbatda qondirilishi talab etiladi. Quyi darajadagi ehtiyojlar qondirilgandan soʻng yuqori darajadagi ehtiyojlar insonga kuchliroq ta’sir koʻrsata boshlaydi. Yuqori darajadagi ehtiyojlarni quyi darajadagi ehtiyojlarga qaraganda koʻproq vositalar orqali qondirish mumkin.
Adolat nazariyasi. Bu nazariyaga koʻra, insonlar sub’yektiv ravishda mehnatga haq toʻlashning adolatli ekanligini his qilib turishlari lozim. Bu nazariyaning davlat boshqaruvida inson resurslarini boshqarishdagi muhim xususiyati shundaki, bunda davlat xizmatchilarining ish haqini toʻlash, ularni xizmatiga muvofiq ragʻbatlantirish, lavozim pogʻonasi boʻyicha harakatlantirish, davlat xizmatchilari oʻrtasida paydo boʻladigan his-tuygʻularni yumshatish uchun muhimdir.
Insonlar olingan ragʻbat hamda sarf qilingan kuch-gʻayratning nisba-tini sub’yektiv aniqlaydilar (baholaydilar) va shundan soʻng xuddi shunday ishni bajargan davlat xizmatchilari olgan ragʻbat bilan solishtiradilar. Oʻzlariga mukofot umid qilinganga nisbatan koʻproq berilyapti, deb hisoblaydigan davlat xizmatchilari avvalgidek samara bilan mehnat qiladilar yoki kuch-gʻayratlarini yanada oshiradilar. Bu adolatlilik nazariyasi hisoblanadi.
Shuni ta’kidlash kerakki, motivatsiyaning protsessual nazariyalari, avvalambor, insonlar oʻzlarining intellektual imkoniyatlari va zamonaviy bilimlariga asoslangan holda oʻzlarini tutishlariga asoslanadi. Asosiy protsessual nazariyalar: kutish nazariyasi, adolat nazariyasi, "Porter-Loulerning motivatsion modeli" (7.3-rasm). Bu nazariyalar bir-birini inkor qilmasdan, bir-birini toʻldiradi. Motivatsiya nazariyasining rivojlanishi evolyutsion xarakterga ega va ushbu nazariyalar davlat xodimlarini samarali ishlashga undash muammolarini hal qilishda ishlatiladi.