Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

Davlat sektorida inson resurslarini boshqarishning oʻziga xosligi

Davlat xizmati mohiyatini va uning oʻziga xos xususiyatlarini aniqlashdan oldin, insonlar tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy foydali mehnat faoliyati turlari toʻgʻrisida tushuncha hosil qilish lozim. Yuridik adabiyotlarda, insonlar tomonidan amalga oshiriladigan ijtimoiy foydali mehnat faoliyati fuqarolar, jamiyat va davlat manfaatlari yoʻlida turli (davlat, nodavlat) tashkilotlar tomonidan qonun hujjatlari doirasida amalga oshiriladigan xatti-harakatlar sifatida ta’riflab oʻtilgan boʻlib, shartli ravishda bir necha guruhlarga boʻlingan:

• 
  tovarlar, moddiy boyliklar ishlab chiqarish, ma’lum bir xizmatlar koʻrsatish;
  
• 
  nomoddiy (ma’naviy) boyliklar yaratish (masalan, kitoblar, maqolalar yozish, kino va videofilmlar yaratish, ssenariylar tayyorlash);
  
• 
  ijtimoiy-madaniy faoliyat (ta’lim berish, sogʻliqni saqlash va h.k.lar);
  
• 
  davlat xizmati, ya’ni jamiyatning barcha sohalarida faoliyat koʻrsatish;
  
• 
  ijtimoiy-madaniy (ta’lim, sogʻliqni saqlash, fan, madaniyat, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish) sohalarni boshqarish;
  
• 
  iqtisodiyot (sanoat, qishloq va suv xoʻjaligi, qurilish, transport, aloqa, xizmat koʻrsatish) sohalarini boshqarish;
  
• 
  nodavlat, jamoat, diniy, xalqaro, xorijiy tashkilotlar tomonidan xizmat koʻrsatish;
  
• 
  jamiyatning turli sohalarida ma’lum bir ehtiyojlarni qondirish maqsadida ijtimoiy faoliyat bilan shugʻullanish va boshqalar.
  

Huquqshunos olim D.N.Baxraxning fikricha: «Insonlarning, shuningdek, davlat va jamiyatning maqsadga muvofiq faoliyat yoʻnalishlaridan biri – bu xizmatdir. Bu tushuncha turli ma’nolarda qo’llaniladi.
Insonning faoliyat turi, ijtimoiy-huquqiy institut, davlat organlarining maxsus tizimi ma’nosida ishlatilishi mumkin. Xizmat – boshqaruvdan, davlat faoliyatini amalga oshirishdan, boshqaruvni ta’minlashdan, aholiga ijtimoiy-madaniy xizmat koʻrsatishdan iborat.
Xizmatchi oʻz faoliyatini amalga oshirish jarayonida oʻziga xos munosabatlarga kirishadi. Bu munosabatlarning mazmunini xizmat turi hamda xizmat olib borilayotgan tashkilotning xususiyatlari belgilab beradi.
Xizmat munosabatlari davlat-xizmat munosabatlariga yoki jamoat birlashmalarida va boshqa nodavlat, xususiy, tijorat tashkilotlarida amalga oshiriladigan xizmat munosabatlariga boʻlinishi mumkin.
Xizmatchilarning qanday lavozim egallashi va qaysi tashkilotda oʻz majburiyat va vazifalarini bajarishiga qarab, ularni quyidagilarga boʻlish mumkin:

• 
  davlat organlarining xizmatchilari;
  
• 
  mahalliy organlarning xizmatchilari;
  
• 
  davlat korxonalari, muassasalari, tashkilotlari va birlashmalarining xizmatchilari;
  
• 
  nodavlat tashkilotlarning xizmatchilari;
  
• 
  jamoat birlashmalarining xizmatchilari va h.k.