Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

7.2-rasm. Motivlarning turlari

Motivatsiyaning iqtisodiy ahamiyati shundaki, u quyidagilarga yoʻnaltirilgan:

• 
  ishlab chiqarish resurslaridan oqilona foydalanish, mehnat unumdorligini oshirish, mahsulotni nuqsonsiz ishlab chiqarish, yangi raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishni oʻzlashtirish uchun vaqtni qisqartirish;
  
• 
  ishlab chiqarishning ilmiy-texnik darajasini oshirish, yangi turdagi mahsulotlarni yaratish va oʻzlashtirish;
  
• 
  tashqi muhit oʻzgarishiga moslashuvchan koʻp qirrali reaksiyalar, mahsulot va texnologiyalardagi doimiy innovatsiyalar zanjirini amalga oshirish asosida qisqa va uzoq muddatda raqobatda muvaffaqiyat va omon qolishga erishish;
  
• 
  shuningdek, daromadni maksimal darajada oshirish, optimal taqsimlash va foydalanish.
  

Shunday qilib, iqtisodiy nuqtai nazardan, davlat sektoridagi davlat xizmatchilarini ragʻbatlantirish kompaniyaning maqsadlariga erishish uchun shart-sharoitlar yaratish, ishlab chiqarish va konsolidatsiya qilish uchun ta’sir qilishning turli usullarini, tashkilot uchun zarur boʻlgan davlat xizmatchilarining hatti-harakatlari kombinatsiyasidan foydalangan holda ishlab chiqilgan boʻlib, ularning alomatlari mas’uliyatli mehnatsevarlik va ijodiy tashabbusdir.
Motivatsiya – bu motivatorlar (ichki omillar)ning bir-biri bilan oʻzaro ta’sir qiluvchi, insonning ma’lum bir maqsadga erishishga qaratilgan hatti-harakatlarini keltirib chiqaradigan va yoʻnaltiradigan dinamik tizimi. Davlat boshqaruvida mehnat motivatsiyasi ish bajarilishida muhim omil boʻlib, u davlat xizmatchisi mehnat salohiyatining asosidir.
Motivatsiyaning turli xil nazariyalari. Zamonaviy motivatsiya nazariyalarini ikkita toifaga boʻlish mumkin: Motivatsiya mazmuni va protsessual nazariyalari. "Motivatsiyaning mazmunli nazariyalari"ning asosiy nuqtasi odamlarning qat’iy harakatlarini keltirib chiqaradigan ichki hissiyotlari (ehtiyojlar deb ataladi)ni aniqlashdan iborat. Ushbu nazariyaning vakillari A.Maslou, D.Makklelland, F.Herstberg va boshqalardir. "Motivatsiyaning protsessual nazariyasi"ga koʻra, davlat motivatsiya mehnat jarayonida paydo boʻladi. Nazariya turlari: "Vroom motivatsiyasi nazariyasi":
Motivatsiya = Kutilgan * Kutilayotgan * qiymat natijalar boʻyicha ish haqi.
Abraham Maslou piramidasi nazariyasi qiziqtirishning eng mashhur nazariyasi hisoblanib, davlat boshqaruvi xodimlari uchun ham amal qiladi. Bu nazariyaga binoan insonlar hamisha qandaydir narsaga ehtiyoj sezadilar. Ehtiyojlar birlamchi va ikkilamchi, besh darajali boʻladi. Bu ehtiyoj darajalari ustuvorligi boʻyicha bosqichma-bosqich joylashadi.