Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

6.3. Xodimlarni baholashning maqsadlari va kutilayotgan natijalari

Davlat boshqaruvida davlat siyosatining muhim ustuvor yunalishlaridan biri bu davlat xizmatlarini davlat boshqaruvining murakkab vazifalarini hal qilishga qodir yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlashning samarali mexanizmlarini joriy etish talabini keltirib chiqaradi. Davlat kadrlar siyosatini takomillashtirish uchun davlat xizmatlarining kadrlar xizmatiga zamonaviy boshqaruv texnologiyalarini joriy etish zarur. Bu davlat fuqarolik xizmatining samaradorligini va Oʻzbekiston Respublikasi davlat fuqarolik xizmatchilarining professional faoliyatini oshirishga hamda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishga imkon yaratadi. Integrasiyalashgan baholash tizimi modelida davlat fuqarolik xizmatchisining mutaxassisligi darajasi va yunalishi, davlat xizmatidagi ish tajribasi, kasbiy bilim va koʻnikmalari, shuningdek davlat xizmatidagi lavozimi, uning kasbiy fazilatlari, kasb-hunar faoliyati samaradorligini baholashni oʻz ichiga oladi. Kompleks baholash tizimi modeli davlat xizmatining turli bosqichlarida qoʻllanilishi mumkin. Kompleks baholash tizimi natijalari davlat organida barcha kadrlar tizimida qarorlar qabul qilishda yordam beradi. Davlat fuqarolik xizmatchisining kasbiy faoliyatini har tomonlama baholash tizimi bu davlat xizmatchisining kasbiy faoliyatini kompleks baholashni olish metodlari va algoritmlari, texnologiyalari majmuidir.

Integrasiyalashgan baholash turlari va ularning asosiy xususiyatlari:
 Mezonli kompleks baholash davlat tomonidan belgilangan mezonga muvofiq amalga oshiriladigan va davlat xizmatchisining malakasini, uning kasbiy xususiyatlarini, shuningdek, davlat xizmatchisining professional faoliyati samaradorligini har tomonlama baholash hisoblanadi;
 Navbatdan tashqari kompleks baholash - davlat xizmatchisining kasbiy fazilatlarini baholashni, shuningdek, davlat xizmatchisining kasbiy faoliyati samaradorligini baholashni oʻz ichiga oladi;
 Kadrlar zaxirasini shakllantirishni baholash. Davlat organining kadrlar zaxirasiga kiritish uchun tanlov oʻtkazilganda, davlat xizmatchisining kasbiy fazilatlari baholanadi, uning oʻrnini egallash uchun davlat xizmatchisining kadrlar zaxirasiga kiritilishi rejalashtirilayotgan bir guruh davlat xizmatchilarining kasbiy fazilatlari modeli qoʻllaniladi. Davlat xizmatchisini davlat xizmatining oʻziga xos pozisiyasini koʻrsatadigan davlat organining kadrlar zaxirasiga kiritish uchun tanlov oʻtkazilganda, davlat xizmatiga boʻsh ish oʻrinlarini egallash uchun tanlov paytida baholash bilan taqqoslash orqali amalga oshiriladi.
Korxona maqsadiga erishishi ishlab chiqarishda yuqori samaradorlikni ta’minlash personal oʻz xizmat vazifasini sidqidilgan tashabbuskorlik koʻrsatib bajarishiga bogʻliq.
Baholanayotgan sifatlar muhimligiga qarab joylashtiriladi. Baholar ham ana shu sifatlar joylashishiga qarab qo‘yiladi. Bunda birinchi baho sifat muhimligi darajasiga qarab qo‘yilsa, ikkinchisi baholanayotgan xodimning ushbu sifatlarni namoyon qilish darajasiga qarab, javobning to‘rt variantidan kelib chiqqan holda qo‘yiladi.
Ekspert baholanayotgan sifatlar qanchalik tez-tez namoyon bo‘lishini hisobga olgan holda, buni quyidagicha ballar bilan belgilashi kerak bo‘ladi:
a) doimo namoyon bo‘lsa – 1,5 ball;
b) ko‘proq hollarda namoyon bo‘lsa – 1 ball;
c) ba’zan namoyon bo‘lsa – 0,5 ball;
d) umuman namoyon bo‘lmagan bo‘lsa – 0 ball.
Hozirgi vaqtda bajarilgan ishni kompleks baholash usullari ham mavjud. Ularning to‘rt asosiy turi farqlanadi:
1. Xodimlar tavsifnomalarini taqqoslash usuli.
2. Bajarilgan ish to‘g‘risida hisobot usuli.
3. Ball usuli.
4. Nazorat varaqalari usuli.
Har bir baholovchiga qo‘yiladigan asosiy talab uning muayyan davr (aytaylik, olti oy mobaynida) xodim bajarayotgan ishni kuzatib borish imkoniyatiga ega bo‘lishidir. Shuni hisobga olgan holda quyidagilar baholovchilar bo‘lishlari mumkin: