Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti fizika kafedrasi



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/41
Sana13.06.2021
Hajmi0,99 Mb.
#66154
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   41
Bog'liq
suyuqliklarda issiqlik harakati tufayli yuz beradigan mexanizmlarni organish

olgan  energiyasidir.  Vodorod  atomi  uchun  ionlashish  energiyasi  13,56  eV  ga 

teng.  Boshqa  atomlar  uchun  ham  bu  energiya  shu  tartibda.  Inert  gazlarning 

atomlari eng katta, ishqor metallarning atomlari eng kichik ionlashish energiyasiga 

ega.  Shunday  qilib,  ionlashish  energiyasi  о‗nlarcha  elektronvolt  tartibidadir. 

Shuning  uchun  elektronvolt  о‗ta  yuqori  temperaturalarni    о‗lchash  uchun  qulay 

birlikdir. Elektronning zaryadi e= 1,60 •10 

-19

Kl, shuning uchun 1eV=1,6 • 10



-19

J= 


1,6  •  10

-12


  erg.  Bolsman  doimiysining  qiymatidan  foydalanib,  bundan  quyidagini 

olamiz: 


1eV=(1.6•10

-12


 )/(1.38•10

-16


)=1.16•10

4



Molekula,  agar  uning  ichki  tuzilishi  nazarda  tutilmasa,  uchta  ilgarilanma 

erkinlik  darajasiga  ega  —  uning  fazodagi  vaziyatini  uchta  x,  y,  z  koordinatalar 

bilan  berish  mumkin.  Issiqlik  harakatining  xaotikligi  tufayli  molekula  tezligining 

barcha  yо‗nalishlari  teng  ehtimollidir.  Molekulaning  X,  Y,  Z  koordinata  о‗qlari 

bо‗ylab harakatining kinetik energiyasi о‗rtacha olganda birdaydir. Shunday qilib, 

issiqlik  muvozanati  holatida  molekulaning  har  bir  ilgarilanma  erkinlik  daralasiga 

va porshenning her bir ilgarilanma erkinlik darajasiga ayni birday о‗rtacha kinetik 

energiya  tо‗g‗ri  keladi.  Molekulaning  tо‗liq  kinetik  energiyasi  (1.6)  formulaga 

muvofiq     ε 

ilg



3

/

2

θ = 

3

/

2

  kT  ga  teng  ekanini  qayd  qilib  ana  shu  har  bir  erkinlik 

darajasiga  tо‗g‗ri  keladigan  о‗rtacha  kinetik  energiyani  topish  mumkin.  Bu 

energiya molekulaning barcha uchala erkinlik darajasi bо‗ylab tekis taqsimlanadi. 

Shuning  uchun  molekulaning  bitta  ilgarilanma  erkinlik  darajasiga  о‘rtacha           

ε 

kin


 =1/2 θ  = 

1

/

2

kT kinetik energiya tо‘g‘ri keladi [6]. 

Buni  chiqarishda  porshen  silindrning  о‗qi  bо‗ylab  mutlaqo  erkin 

harakatlanadi  deb  olindi.  Biroq  oxirida  olinadigan  natija  uchun  buning  ahamiyati 

yо‗q.  Masalan,  porshen  muvozanat  vaziyatida  prujina  yordamida  ushlab  turiladi 

deb faraz qilish mumkin. Issiqlik muvozanati xolatida porshenning о‗rtacha kinetik 

energiyasi  avvalgidek 



1

/

2

  kT  ga  teng  bо‗ladi.  Prujinadagi  porshenning  xususiy 


20 

tebranishlari  davri  molekulaning  porshen  bilan  urilish  muddatiga  qaraganda  juda 

katta.  Shuning  uchun  prujinaning  bо‗lishi  molekulaning  porshen  bilan  tо‗qna- 

shish aktiga hech qanday ta‘sir kо‗rsatmaydi,— porshen о‗zini xuddi erkindek his 

qiladi.  Biroq  prujina  bо‗lganida  porshenning  potensial  energiyasi  ham  bо‗lib,  bu 

energiyasi  atrofdagi  molekulalarning  zarbalari  natijasida  tez  va  noregulyar 

о‗zgarishlarga  duch  keladi.  Kuch  —  kvazielastik  kuchdir,  ya‘ni  porshenning 

muvozanat vaziyatdan surilishiga proporsional deb olamiz. Bu hol uchun porshen 

potensial energiyasining issiqlik muvozanatidagi о‗rtacha qiymatini topamiz. α — 

prujinaning  elastiklik  koeffitsiyenti  bо‗lsin.  Porshenning  erkin  tebranishlari 

garmonik tebranishlar x = acos(ωt +δ ) bо‗lib, uning burchak chastotasi  


Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish