Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti fizika kafedrasi



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/41
Sana13.06.2021
Hajmi0,99 Mb.
#66154
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   41
Bog'liq
suyuqliklarda issiqlik harakati tufayli yuz beradigan mexanizmlarni organish

kinetik  temperatura  deb  ataladi.  U  energiya  birliklarida,  masalan,  joullar  va 

erglarda о‗lchanadi. Kinetik temperatura θ  va absolyut termodinamik temperatura 

T  orasida  boglanishni  aniqlash  uchun  ideal  bir  atomli  gaz  uchun  Karno  siklidan 

foydalanish mumkin. Bunday gazning U ichki energiyasi faqat uning molekulalari 

ilgarilanma 

harakatining 

kinetik 

energiyasidan 

iborat. 

Bu 


energiya                                       

U = N  ε

ilg


  =  

3

/

2

 θ  ga teng, ya‘ni faqat  θ temperaturaga bog‗liq. Shuning uchun 


18 

temperaturalarning  termodinamik  va  ideal  gaz  shkalalari  orasidagi  boglanishni 

quyidagicha yozish mumkin. 

                     

 

2

2



1

1

T



T



 

θ  /T nisbat faqat  θ va T lar uchun birliklar tanlashgagina bog‗liq bо‗lgan 



universal  doimiydir.  Bu  doimiy  Bolsman,  doimiysi  deb  ataladi  va  fizikadagi  eng 

fundamental  doimiylardan  biridir.  Bu  doimiyni  k  harfi  bilan  belgilash  qabul 

qilingan. Shunday qilib, ta‘rifga muvofiq, 

                                       θ =  kT. 

                      (1.8) 

Bolsman  doimiysini  eksperimental  aniqlashga  doir  metodlardan  ba‘zilarini 

kelgusida bayon qilamiz. Hozirgi zamon ma‘lumotlariga kо‗ra, 

k = (1,380622 ± 0,000059) ∙ 10 

-23


 J/K =(1,380622 ± 0,000059) ∙ 10

-16


 erg/K. 

bо‗lib, uni (1.7) formula orqali ushbu kо‗rinishda qayta yozish mumkin: 

                               PV = NkT. 

                      (1.9) 

Ikkinchi tomondan, Klapeyron tenglamasiga muvofiq  



 PV ≈ RT. Bu ikkita tenglamani solishtirib, quyidagini hosil qilamiz: 

                                     R = Nk. 

                   (1.10) 

Bu  munosabat  k  Bolsman  doimiysini  gazning  bir  molekulasiga  nisbat  qilib 

olingan universal gaz doimiysi sifatida. aniqlashga imkon beradi. Agar R va k ning 

qiymatlari  ma‘lum  bо‗lsa,  u  holda  (1.10)  formuladan  Avogadro  sonini  hisoblash 

mumkin. Hozirgi ma‘lumotlarga kо‗ra N = R/k = (6,022169 ± 0,000040)•10

23

mol



-1

     


Temperatura uchun θ kattalik qabul qilinadigan energetik shkala nazariy jihatdan 

eng  mukammal  shkaladir.  U  termodinamik  shkaladan

  faqat  temperaturaning 

о‗lchamliligi  va  birligi  bilangina  farq  qiladi.  Energetik  shkalada  temperatura 

energiya  о‗lchangan  birliklarda  о‗lchanadi.  Temperatura  uchun  alohida  birlik  —  

gradusning  kiritilishi  tarixiy  sabablar  bilan  tushuntiriladi.  Bundan  tashqari, 

temperaturaning  energetik  birliklari  erg  yoki  joul  —  odatda  uchraydigan 

temperaturalarni  о‗lchash uchun juda katta. 10000 K tartibidagi temperaturalarda 

va undan yuqorida atomlarning ionlanishi rо‗y beradi. R ta yuqori temperaturalar 



19 

deb  ionlashshi  prosseslari  sezilarli  bо‘lgan  yuqori  temperaturalarni  kо‘zda 

tutiladi. Ionlashish energiyalari elektronvoltlarda о‗lchash qabul qilingan. 

Elektronvolt  —  elektronning  bir  voltga  teng  potensiallar  farqini  о‘tshida 


Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish