Qarshi davlat universiteti filologiya fakulteti

2. Hosil bo`lish usuliga ko`ra :
1.Portlovchilar ; b, p, d , t, k , g, q;
2.Sirg`aluvchilar ; v, f ,z , s ,y , l , sh , g’ , x , h , j;
3.Titroq: r ;
4.Qorishiqlar : dj , ch;
5. Yon: l
6. Burun: n, m, ng.
3. Ovoz va shovqin ishtirokiga ko`ra:
1.Jaranglilar: b, v, g, d, z, j, dj, g’, m, n, y, l, r, ng.
2.Jarangsizlar : p , f , k , t , s , ch , sh , q , x , h.
6. Tovushlar orasidagi ziddiyat, munosabatlarni aniqlang.
[d], [y], [k], [q] undosh fonemalar tilning qayerida hosil bo’lishiga ko’ra darajali ziddiyatda turibdi.
[b]-[p], [d]-[t] , [k] –[g], [s] –[z], [j]-[ch], [dj]-[sh], [g’]-[q], [v]-[f] fonemalari esa jarangli-jarangsizligiga ko’ra tеng qiymatli ziddiyatli ziddiyatda turibdi.


3-mashg’ulot. HO’AT da urg’u, bo’g’in
Reja:
1. Darsda: 1-topshiriq. Urg’u, bo’g’in mavzulari yuzasidan 31-33-35-36-38-40-41-mashqlarni yechish.
2-topshiriq. Matn tuzihg. Tuzgan matningiz asosida quyidagi topshiriqlarni bajaring.

1. 
   Satr ko’chirilmaydigan so’zlarni ajrating.
   
2. 
   So’zlarning urg’usini qo’ying.
   
3. 
   Urg’u tushmaydigan qo’shimchalarni aniqlahg.
   
4. 
   Urg’u ma’no farqlaydigan holatlarni aniqlang.
   

2. Uyga vazifa: mavzu yuzasidan 32-34-37-39-42-mashqlarni yechish; 10 ta test tuzib kelish.
3. Adabiyot: Y.Hamrayeva, va b. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Mashqlar to’plami.
1-qism. Qarshi, 2005. O’quv qo’llanma. QDU IK tas. 16-19-betlar.


Bajarilishi:

1. Darsda: 1-topshiriq. Urg’u, bo’g’in mavzulari yuzasidan 31-33-35-36-38-40-41-mashqlarni yechish.

31-mashq.
Iltimos
Senga balki ayon, balki noayon
Bir hayot hadisin aylayin bayon.
Mayli suvlar kechgin, mayli o’tda yon,
Hargiz iltimosga kuning qolmasin.
Hargiz iltimosga kuning qolmasin.
Ta’nadir dunyoda yomondan yomon,
Non berib rangingni etgaylar somon.
Aqling butun bo’lsa, to’rt muchang omon
Hargiz iltimosga kuning qolmasin.
Bo’ri emas deysan odam odamga,
Ko’zing kattaroq och, boqqil olamga,
Birov otamga der, birov onamga,
Hargiz iltimosga kuning qolmasin.