Qaraqalpaqlar patsha Rossiyasi Xiywa xanlig’in jawlap alg’ang’a shekemgi da’wirde XVIII a’sirde qaraqalpaqlardin’ Xiywa menen qatnasiqlari

1770-1790 -jillarda Xiywani Muxammed Әmin inak basqaradi. Al өzbeklerdin inaklar dep atalatug’in ulken birikpelerinen shiqqan. Onin’ dәwirinde qaraqalpaqlardi Xiywag'a bag'indiriwdin’ ekinshi basqishi baslanadi. Birak bul bagindiriw jaulap aliw joli menen emes, paraxatshiliq joli menen jurgiziledi. O’ytkeni, Muxammed Әmin inak xam onin balasi Әuez inaklardin tusinda Xiywani qaraqal- paqlardin’ ishinen shiqqan Shin’g'is әwladlari (Artiqg'azi xan, Yadgar xan, Abulg'azi xan to’rtinshi, Abulg'azi xan besinshisi) juzeki xan bolip otiradi. Bul xanlardin qolinda is ju’zinde hesh qanday xanliqti basqariw xuquqi bolmaydi. Birak sonda da qaraqalpaqlardin’ Xiywa xanligina isenimin ku’sheytiwde u’lken әhmiyetke iye boladı.

• 1770-1790 -jillarda Xiywani Muxammed Әmin inak basqaradi. Al өzbeklerdin inaklar dep atalatug’in ulken birikpelerinen shiqqan. Onin’ dәwirinde qaraqalpaqlardi Xiywag'a bag'indiriwdin’ ekinshi basqishi baslanadi. Birak bul bagindiriw jaulap aliw joli menen emes, paraxatshiliq joli menen jurgiziledi. O’ytkeni, Muxammed Әmin inak xam onin balasi Әuez inaklardin tusinda Xiywani qaraqal- paqlardin’ ishinen shiqqan Shin’g'is әwladlari (Artiqg'azi xan, Yadgar xan, Abulg'azi xan to’rtinshi, Abulg'azi xan besinshisi) juzeki xan bolip otiradi. Bul xanlardin qolinda is ju’zinde hesh qanday xanliqti basqariw xuquqi bolmaydi. Birak sonda da qaraqalpaqlardin’ Xiywa xanligina isenimin ku’sheytiwde u’lken әhmiyetke iye boladı.
• En dәslep o’z erki menen Xiywa xanlig'inin’ puqarashilig’ina Qon’irat uruwinan Esengeldi biy o’tedi. Onin Xiywa xanlig’ina shin berilgenligin esapka alip og’an mәxrem degen ataq berildi. Keyninen, 70-jillari Xiywa puqarashiligina Qon’irattin’ ekinshi biyi, qoldauli uruwina bas bolǵan Aydos biy o’tedi. Sonın menen ol qaraqalpaqlardi ekige bo’lip taslaydi. Aydos Muxammed Әmin inaktin jәrdemi menen barliq qon’irat uruwinin’ hәkimi dәrejesine erisedi. Esengeldi mәxrem ekinshi dәrejeli basshi bolip qaladi. Keyin ala ol Xiywag’a qarsi toparlar tәrepine өtedi xәm ele xanliqqa bag’inbay ju’rgen qaraqalpaq uriuwlari menen birigip ketedi.