Qaraqalpaq filologiyasi fakulteti qaraqalpaq til bilimi kafedrasi

Citatanıń irkilis belgileri

Sóylewshi yamasa avtor óz pikirin tastıyıqlaw, túsindirip yamasa tiykarlı etip aytıw ushın basqa birewdiń miynetlerindegi pikirlerden de paydalanadı. Bul sıyaqlı keltirme pikirler citatalıq xızmetti atqaradı.

Citata dúzilisine qaray tolıq gáp túrinde, bir neshe gáplerdiń dizbegi túrinde de, yamasa sóylesiwshiniń (avtor) gápiniń ishinde onıń bir bólegi (tuwra gáp) túrinde de beriledi. Olardıń irkilis belgileri tómendegishe:

1. 
   Eger citata tuwra gáp túrinde keltirilse, onda kóbinese avtor gápi menen birge aralas túrinde qollanıladı. Bunday ja dayda citatalı gáplerdiń irkilis belgileri tuwra gáptiń irkilis belgileri menen birdey boladı. Citata tırnaqsha a alınıp, bas háripten baslanıp jazıladı: Marat Kóptilew ulı Nurmuxamedov Berdaqtı basqa xalıqlardıń ullı shayırları menen teńlestirip, bılay dep jazdı: «Pushkin–rus xalqı, Shevchenko–ukrain xalqı, Rustaveli–gruzin xalqı, Nawayı–ózbek xalqı, Abay– qazaq xalqı, Maqtumqulı–túrkmen xalıqları ushın qanday qádirli bolsa, Berdaq ta qaraqalpaq xalqı ushın sonday qádirli». (M.Nurmuxamedov. «Berdaq haqqında sóz»).
   
2. 
   Eger citata tolıq túrinde berilmey, qısqartılıp alınsa, onda qısqartıl an orın a kóp noqat qoyıladı: I.Yusupov qaraqalpaq xalqınıń klassik shayırı
   

Ájiniyazdıń shı armaların joqarı bahalap, onıń «...asqar biyik ármanları xalıq tárepinen iske astı» - dep jazdı («Ámiwdárya).

3. 
   Eger qosıq úzindileri avtor tárepinen óz pikirin dálillew ushın citata retinde keltirilse tırnaqsha a alınbay jazıladı: Ótesh shayır «Ótti dúnyadan» degen qosı ında Berdaqtı joqarı bahalap, bılay dep jaz an edi:
   

Berdaq edi shayırlardıń danası,

Sózine iyildi adam balası,

Berdaq dep quwanar xalıqtıń arası, Mudam qosıq aytıp ótti dúnyadan.

(M.Nurmuxamedov «Berdaq haqqında sóz»)