Qaraqalpaq filologiyasi fakulteti qaraqalpaq til bilimi kafedrasi

Aralas qospa gáplerdiń irkilis belgileri

Aralas qospa gáp dánkersiz qospa gáp hám ba ınıńqılı qospa gáplerdiń aralasıp keliwinen dúzilgen bolsa, jay gáplerdiń araları, kóbinese útir arqalı bólinip jazıladi: Sheshesi atlanıp ketkennen keyin, Ayparsha úyge kelip edi, túsi qıp-qızıl bolıp ketken eken (G.Izimbetov);

2. 
   Aralas qospa gáptiń jay gápleriniń mánileri hár túrli bolıp kelgende, olardıń arasına noqatlı útir qoyıladı da, al ba ınıńqılı gáp útir arqalı bólinip jazıladı: Egin-tegin jıynal alı, Amanlıq Jańakentke kóp qatnaytu ın edi; ol hayalınıń awır anlı ı ushın nókerlerdiń izinen azıq aparıp, kóbinese qonbaytu ın edi (T.Qayıpbergenov);
   
3. 
   Aralas qospa gáptiń dánekersiz baylanısqan túri, sebep mánili bolıp kelgende, onıń jay gápleri sızıqsha arqalı bólinip jazıladı da, basqaları útir arqalı jazıladı: Jekke-siyrek bolsa da ushırasıp turatu ın, jazda bul átiraplarda bolatu ın ańlar endi joq – quslar jıllı jaqlar a ushıp ketken, tıshqanlar inlerine tı ılıp, jáne geyparaları qıslaw ushın qumlı jerlerge qaray jılısıp ketken (Sh.Aytmatov).
   
4. 
   Aralas qospa gáptiń jay gápleri dánekersiz hám dánekerli aralas baylanısta kelgende de, dánekerlerdiń ózgesheligine qaray útir arqalı bólinip jazıladı. Útir da, de dánekerinen keyin qoyıladı da, basqa dánekerlerden aldın qoyıladı: Háp zamatta kúshli samal esip, kók júzindegi bultlardı aydap ketti de, kún ashılıp, jawın tındı.