Qan aylaniw sistemasi

Da`rya shayaninin` sirtqi du`zilisi ha`m ko`beyiwi.

Shayan ta`rizliler suwda jasaydi, sag`aq penen dem aladi. Olar eki jup murtlarinin` boliwi menen menen basqa buwin ayaqlarda ajiralip turadi. Da`rya shayani bul klasstin` tipik wa`kili bolip esaplanadi.

Jasaw ortalig`i. Da`rya shayani dushshi suwli ko`l ha`m da`rya ha`m saylarda jasaydi. Onin` du`zilisi ha`m ren`I suw ortalig`inda jasawg`a iykemlesken. Denesinin` u`stingi ta`repi ko`gis- qon`ir asting`I ta`repi bolsa aqshil ren`de: Sonin` ushinda suw astindag`I shayandi bayqaw qiyin.

Shayanlar ku`ndiz taslardin` astinda yamasa jag`adag`I tereklerdin` tamirinin` astinda inlerinde jasirinip jatadi. Aziq izlep tek keshqurin shig`adi. Shayannin` tiykarg`I awqati suw otlari. Kesellengen haywanlar olardin` o`likleri yamasa kesellengen haywanlar bolip esaplanadi. Ol awqattin` iyisin jaqsi sezedi.

Sirtqi du`zilisi. Da`rya shayaninin` denesi qatti xitin qabiq penen qaplang`an. Xitin qabig`I onin` denesin sirtqi ta`sirlerden qorg`aydi: denesi ushin sirtqi sklet waziypasin atqaradi. Og`an ishki organlardin` bulshiq etleri ha`m ayaqlar kelip birigedi.

Shayannin` denesi bas ko`kirek ham qursaq bo`limlerden ibarat. Basko`kirek ha`m ko`kirek bo`limlerinin` ha`reketsiz birigiwinin` na`tiyjesinde payda bolg`an ha`m bas ko`kirek qalqani menen qaplang`an. Qalqannin` alding`I ushi uzin o`simsheni payda etedi. Bul o`simshenin` eki qaptalinda, ha`reketshen` bag`analar ustinde ko`zler jaylasqan. Basinin` alding`I ta`repinde jaylasqan bir juptan uzin ha`m kete murtlari iyis biliw ha`m seziw organlari esaplanadi. Awiz tesigin u`sh jup jaqlar orap turadi.