Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

kritik temperatura
deyiladi. 
53. Suyuqlikning sirt taranglik kuchi 
Suyuqlik sirtini mumkin qadar qisqartirishga harakat qiluvchi kuch 
sirt taranglik kuchi
deyiladi. 
F=
σ
·
l
Sirt taranglik kuchi
vektor kattalik bo‘lib, F
r
harfi bilan 
belgilanadi. [F]=1 N 
Tomchi tomayotgan sirtning perimetri
skalyar kattalik bo‘lib, 
l
harfi bilan belgilanadi. [
l
]=1 m 
l
=2
π
R=
π
D 
Sirt taranglik koeffitsienti
skalyar kattalik bo‘lib, 
σ
harfi bilan 
belgilanadi. [
σ
]=1 N/m 
l
F
=
s
Sirt taranglik koeffitsienti – suyuqlikning turiga va temperaturaga 
bog‘liq. Temperatura ortishi bilan suyuqlikning molekulalari 
orasidagi o‘rtacha masofa ortgani uchun sirt taranglik koeffitsienti 
kamayadi. 
Sirt taranglik koeffitsientining fizik ma’nosi:
suyuqlik sirtini 
chegaralovchi chiziqning uzunlik birligiga to‘g‘ri keluvchi sirt 
taranglik kuchiga teng bo‘lgan kattalikka aytiladi. 
Suyuqliklarning sirt taranglik koeffitsienti (20 ºC)
Modda nomi 
mN/m 
Modda nomi 
mN/m 
Efir 
17 
Sovun eritmasi 
40 
Spirt 
22 
Suv 
73 
Kerosin 
24 
Simob 
510 
Neft 
30 
1. Suyuqlik tomchisi uzulishi 
uchun tomchining og‘irligi bilan 
sirt taranglik kuchi teng bo‘lishi 
kerak. 
D
mg
N
;
R
2
mg
N
sp
=
p
s
=
m
o
– tomchining massasi 
m – suyuqlik massasi 
N – tomchilar soni 
2. N ta kichik tomchining 
qo‘shilishidan hosil bo‘lgan 
katta tomchining radiusini 
toping. 
r
N
R
3
×
=
3. Suyuqlik tomchisi sirtidagi barcha molekulalarning potensial 
energiyasi suyuqlikning 
sirt energiyasi
deyiladi. 
W=
σ
·S 
Sirt energiyasi
skalyar kattalik bo‘lib, W harfi bilan belgilanadi. 
[W]=1 J 
σ
– sirt taranglik koeffitsienti: 
S
W
=
s
[
σ
]=1 J/m
2
=N/m