Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

Shar sirtining yuzi 
skalyar kattalik bo‘lib, S harfi bilan belgilanadi. 
[S]=1 m
2
S=4
π
R
2
Sirt energiyasining bajargan ishi
skalyar kattalik bo‘lib, A harfi 
bilan belgilanadi. [A]=1 J 
(
)
2
1
2
2
1
2
R
R
4
W
W
A
-
p
s
=
-
=
Sovun pufagining sirt energiyasi: W=
σ
·2S=8
πσ
R
2
Sovun pufagi sirt energiyasining bajargan ishi: 
(
)
2
1
2
2
1
2
R
R
8
W
W
A
-
ps
=
-
=

---

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 41 - 
- 41 - 
54. Kapillar hodisa 
1. Ingichka naychalar orqali 
suyuqliklarning 
h 
balandlikka 
ko‘tarilish 
hodisasi 
kapillar hodisa
deyiladi. 
gD
4
h
;
gR
2
h
r
s
=
r
s
=
Kapillar nay radiusi 
skalyar kattalik bo‘lib, R 
harfi bilan belgilanadi. 
[R]=1 m 
Kapillar nay diametri 
skalyar kattalik bo‘lib, D 
harfi bilan belgilanadi. 
[D]=1 m 
2. 2 ta parallel plastinka 
tushirilsa, 
plastinkalar 
orasidagi 
suyuqlikning 
ko‘tarilish balandligi: 
gd
2
h
r
s
=
Parallel 
plastinkalar 
orasidagi masofa
skalyar 
kattalik bo‘lib, d harfi bilan 
belgilanadi. [d]=1 m 
1. Qattiq jism molekulalari 
orasidagi o‘zaro ta’sir kuchi 
suyuqlik molekulalari orasidagi 
o‘zaro ta’sir kuchidan katta 
bo‘lsa, bu qattiq jism suyuqlikda 
ho‘llanadi. 
θ<π
/2 
P>0 
2. Qattiq jism molekulalari 
orasidagi o‘zaro ta’sir kuchi 
suyuqlik molekulalari orasidagi 
o‘zaro ta’sir kuchidan kichik 
bo‘lsa, bu qattiq jism suyuqlikda 
ho‘llanmaydi. 
θ>π
/2 
P<0 
3. Chegaraviy burchak: (Jyuren 
formulasi) 
q
r
s
=
cos
gR
2
h
4. Suyuqlik sirtining egrilanish 
natijasida yuzaga keladigan 
qo‘shimcha bosim: (Laplas 
qonuni) 
R
2
P
s
=
5. Havodagi sferik sovun pufagi 
ichidagi qo‘shimcha bosim: (2 
ta sirti bo‘ladi) 
R
4
P
s
=
R – suyuqlikning sferik sirtining radiusi sferik markazi suyuqlik 
ichida yotsa R>0, tashqarishida yotsa R<0