Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

qotish 
(kristallanish)
deyiladi. 
m – massali moddani to‘la qotirish uchun zarur bo‘lgan issiqlik 
miqdori: 
Q=–
λ
m 
Suyuq jismlarning qotish grafigi: 
I. Suyuq jismlarning qotish 
temperaturasigacha sovushi: 
Q
1
=–c
s
m(t
2
–t
q
) 
II. Suyuq jismlarning qotishi: (T=const) 
Q
2
=–
λ
m 
III. Qotgan qattiq jismning sovushi: 
Q
3
=–c
q
m(t
q
–t
1
) 
Umumiy ajralgan issiqlik miqdori: 
Q=Q
1
+Q
2
+Q
3
<0 
Qattiq jismlarning bug‘lanishi 
sublimatsiya
deyiladi. 
Masalan: yod, kofe 

---

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 43 - 
- 43 - 
57. Jismlarning issiqlikdan kengayishi 
Chiziqli kengayish: 
l
t
=
l
o
(1+
α
t) 
Hajmiy kengayish: V
t
=V
o
(1+
β
t) 
l
t
, V
t
– t haroratdagi 
l
o
, V
o
– t=0 ºC chiziqli o‘lchami va hajmi 
Chiziqli kengayishning termik koeffitsienti
skalyar kattalik 
bo‘lib, 
α
harfi bilan belgilanadi. [
α
]=1/K=1 K
–1 
Hajmiy kengayishning termik koeffitsienti
skalyar kattalik bo‘lib, 
β
harfi bilan belgilanadi. [
β
]=1/K=1 K
–1
Chiziqli va hajmiy kengayishning termik koeffitsienti orasidagi 
bog‘lanish izotrop jismlar uchun: 
β≈3α
Metallar qizdirilsa, hajmi ortadi va aksincha. 
MEXANIK TEBRANISHLAR VA TO‘LQINLAR