Qadimgi dunyo fizikasi

Inqiroz davri. Geron va Ptolemeydan keyin fizika rivoji inqirozga yuz tutdi. Ushbu davrga kelib rimliklar yunonlarning antik fizikasini amaliy ahamiyatga egaligini qabul qilib, ko’plab ensiklopediyalar chop etishadi. Fizika tarixida ushbu davr Rim-Vizantiya davri deb ataladi.

6. Filopon. Inqirozdan keyin sharqda greklar madaniyati va fani saqlanib qoladi. VI asrda Aleksandriyada yashagan Ioann Filopon Aristotel va Platon asarlariga bir qator sharhlar yozadi hamda Aristotelning ba’zi xulosalariga qarshi chiqadi. Ayniqsa, Aristotel dinamikasidagi jismlar harakatining sababchisi havoning itarishi degan qarashni rad etadi. "Nima uchun aylanma harakatga keltirilgan shar o’z harakatini davom ettiradi yoki kamon uchi uchlik qilib yasalsa, uchsiz (yassi) ga qaraganda uzoqroq uchadi, agar harakat sababchisi havoni turtishi bo’lsa edi, teskari hol yuz berishi kerak edi",- deb ta’kidlaydi. Natijada Filopon Aristotel fikrini inkor etib, u jismlarning harakatiga sabab, ularga ko’rsatiladigan ta’sir (keyinchalik «impeto» - «impeto» deb yuritila boshlandi) harakat jarayonida isrof etila boradi, deb tushuntiradi. Filopon birinchi marta impuls va energiya tushunchalariga yaqin fikrlarni olg’a suradi.

Nazorat savollari:

1. Maktab va Aleksandriya muzeyi qachon va kim tomonidan tashkil etilgan?

2. Gidrostatika asoschisi kim bo’lgan?

3. Birinchi mexanik qurilmalar kim tomonidan ixtiro qilingan?

4. Aero va gidrodinamikaga qachon va kimlar tomonidan asos solindi? 5. Harorat va vaqtni o’lchovchi birinchi qurilmalar kim tomonidan

yasalgan?

6. Aristotel qarashlariga birinchi marta qaysi olim qarshi chiqdi?

7. Optika faniga qaysi olimlar tomonidan asos solindi?