Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

 
2.5. YO‘L TRANSPORT HODISASINI NATIJASIDA VUJUDGA 
KELUVCHI IQTISODIY ZARARNI BAHOLASH
 
Tayanch so‘zlar va iboralar: yo‘l-transport hodisalarining 
zararlari; zararni baholash; davlat statistikasiga kiritiladigan zararlar; 
davlat statistikasiga kiritilmaydigan zararlar. 
Harakat xavfsizligini oshirish uchun bajariladigan ishlar ko‘lamini va YTH 
natijasida xalq xo‘jaligiga yetkaziladigan zararni aniqlash «Avtomobil yo‘llarini 
loyihalashda yo‘l-transport hodisalaridan xalq xo‘jaligiga keladigan zararni 
hisobga olish yo‘riqnomasi»ga asosan olib borilishi maqsadga muvofiq. Quyida bu 
yo‘riqnomaga binoan YTHda yetkazilgan zararni hisoblashni keltiramiz. 
 
YTH natijasida bo‘ladigan zararni aniqlash. 
Harakat xavfsizligini yaxshilash uchun bajariladigan ishlarning ko‘lamini 
aniqlashda YTH natijasida xalq xo‘jaligiga keltirilgan zararni baholash zarur. 
Davlat statistikasiga kiritilmaydigan
bitta YTHdan keladigan zararni 
quyidagi formula orqali hisoblash mumkin. 
bu yerda: 
S
- transport vositasining, yo‘l sharoitlarining yoki ortilgan 
yuklarning buzilishidan bo‘ladigan zarar; 
1
П
- YTH bo‘lgan joyda boshqa 
o‘tayotgan transportlar yo‘qotadigan vaqtdan va yo‘lning harakat qismini 
tozalashga sarflanadigan harajatlar; 
2
П
- YHXB tomonidan ketadigan harajatlar. 
2
1
П
П
S
П
+
+
=
(2.4) 

---

29 
Davlat statistikasiga kiritiladigan
bitta YTH bo‘ladigan o‘rtacha zararni 
quyidagi formulaga asosan aniqlash mumkin: 
1
2
1
1
1
х
х
о
о
е
е
1
П
П
S
п
П
п
П
п
П
П
+
+
+
+
+
=
; so‘m (2.5) 
bu yerda:
x
å
Ï
Ï
Ï
,
,
0
- YTHda odam ishtirok etgan vaqtda yengil, og‘ir
jarohatlardan va halok bo‘lishi natijasida xalq xo‘jaligi ko‘radigan zararlar; 
x
å
n
n
n
,
,
0
- bitta YTH o‘rtacha yengil, og‘ir jarohat ko‘rganlar yoki halok
bo‘lganlar sonini hisobga oluvchi koeffisentlar, bu koeffisentlar shahardan 
tashqaridagi yo‘llar uchun 
06
,
0
0
=
n
,
758
,
0
0
=
n
, 
182
,
0
=
x
n
;
1
2
1
1
1
П
,
П
,
S
- mos 
ravishda
2
1
,
,
П
П
S
- oldingi ma’nodagi ko‘rsatkichlar. 
Iqtisodiy hisoblarda