Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

o‘rtacha
- kutilmaganda xavfning paydo bo‘lishi yoki boshida harakatlanish 
sharoitini noto‘g‘ri baholash oqibatida yuzaga kelish bilan tavsiflanadi. 
kritik
- haydovchi yo‘lning qisqa bo‘lagida o‘ta tezlik bilan harakat qilib, 
YTHning oldini olishi mumkin. 
Ziddiyatli vaziyat soni mavjud yo‘llar uchun kuzatuvlar natijasida 
aniqlanadi, yangi yo‘llarni qurishda esa matematik modellar tuzib topiladi. Kritik 
holatga keltirilgan ziddiyatli vaziyatlar soni quyidagicha [4] aniqlanadi:
3
2
1
83
,
0
44
,
0
K
K
K
К
I
+
+
=
(3.3) 
bu yerda: 
1
K
- 1 km yo‘l bo‘lagida 1 soat davomidagi 
yengil
ziddiyatli 
vaziyatlar soni; 
2
K
- xuddi shunday holatda 
o‘rtacha
ziddiyatli vaziyatlar soni;
k
3 
- 
xuddi shunday holatda 
kritik
ziddiyatli vaziyatlar. 
Harakatlanuvchi laboratoriya mavjud hollarda 
k
1
, k
2
, k
3
koeffitsiyentlar 
qiymati ko‘ndalang manfiy tezlanishlar (3.7-jadvalda keltirilgan) ko‘rsatkichlari 
yordamida aniqlanadi. 
Nisbiy halokatlilik koeffitsiyenti quyidagicha topiladi: 
К
И
001
,
0
1
,
0
+
=
(3.4) 

---

45 
bu yerda:
К
- 1 mln.avt.kmga to‘g‘ri keladigan ziddiyatli vaziyat soni, 
L
N
К
К
I


=
/
10
6
; 
N
- harakat miqdori, avt/sutka , 
L
- yo‘l bo‘lagining uzunligi, 
km. 
Ziddiyatli vaziyat soniga qarab yo‘l bo‘lagining xavflilik darajasi 
quyidagicha baholanadi: 
1 mln.avt.km to‘g‘ri keladigan 
ziddiyatli vaziyatlar soni, 
K
yo‘l 
bo‘lagining xavflilik darajasi 
210 
kam 
xavfli 
emas 
210-310 
kam 
xavfli 
310-
460 
xavfli 
460 ko‘p 
juda 
xavfli 
Yangi yo‘l qurilma loyihalarida ziddiyatli vaziyatlar soni 210 dan 
oshmasligini ta’minlash kerak. yo‘lni ta’mirlash va tuzatish loyihalarida esa 
ziddiyatli vaziyat soni 310 dan katta bo‘lgan yo‘l bo‘laklarini qayta loyihalash 
zarur. 
Ko‘pchilik bajarilgan tadqiqotlar ko‘rsatadiki, YTHning asosiy qismi 
harakat qatnashchilari yo‘nalishlarining kesishish joyida