|
«ziddiyatli nuqta»
vujudga kelar ekan. Ziddiyatli nuqtalarni oldindan aniqlash natijasida YTHning
oldini olish imkoniyati paydo bo‘ladi va bu imkoniyat yo‘l harakatini tashkil etish
sxemasini tuzish davrida amalga oshiriladi. Ziddiyatli nuqtalar bir sathdagi
chorrahalarda transport va piyodalar har xil harakat yo‘nalishlarining kesishi-
shidan hosil bo‘ladi.
3.7-jadval
Ziddiyatli
vaziyat
kriteriyalari
Boshlang‘ich
harakat tezligi,
km/soat
Ziddiyatli vaziyat uchun bo‘ylanma va
ko‘ndalang manfiy tezlanish, m/s
yengil
1
K
o‘rtacha
2
K
kritik
3
K
Bo‘ylanma
manfiy
tezlanish
100 ko‘p
100-80
80-60
60 kam
0,5-0,9
0,5-1,9
0,5-2,3
0,5-2,9
0,9-1,9
1,9-2,9
2,3-3,2
2,9-3,7
1,9
2,6
3,2
3,7
Ko‘ndalang
manfiy
tezlanish
100 ko‘p
100-60
60 kam
0-0,3
0,4-0,6
0,8-1,2
0,3-0,7
0,6-1,1
1,2-1,5
0,7
1,1
1,5
46
Misol sifatida ikki tasmali yo‘llarning kesishishidan hosil bo‘lgan
chorrahadagi transport vositalarining harakatini ko‘radigan bo‘lsak (3.3-rasm),
unda transport vositalarining harakat oqimidan
ajralish
harakat oqimiga
qo‘shilish
va harakat oqimini
kesib o‘tish nuqtalarini
ko‘rsatib o‘tish mumkin.
3.3-rasm. Ikki tasmalik yo‘llarning kesishuvidagi ziddiyatlik nuqtalar
Δ - ajralish; □- qo‘shilish; ●-kesishish.
Ziddiyatli nuqtalarda harakat yo‘nalishidagi transport vositalarining o‘zaro
yoki piyodalar bilan to‘qnashuv xavfigina emas, balki ularning ushlanib qolish
ehtimoli ham mavjud. Chorrahadagi xavflilik vaziyati harakat miqdori va tasmalar
soni ortib borishi bilan murakkablashib boradi. Keltirilgan misoldagi chorrahada
jami 32 ta ziddiyatli nuqta mavjud bo‘lib, ular 8 ta ajralish, 8 ta qo‘shilish va 16 ta
kesishish nuqtalaridan iborat.
Chorrahaning harakatlanish murakkablik darajasi quyidagicha baholanadi:
agarda m
40 bo‘lsa, chorraha oddiy, m=40
80 o‘rta murakkab, m=80
150
murakkab va m
150 juda murakkab.
Chorrahada harakatlanish murakkablik darajasini baholashda quyidagi
formuladan foydalanish mumkin:
к
к
а
П
П
П
М
5
3
+
+
=
; (3.5)
bu yerda:
а
П
- ajralish ziddiyatli nuqtalar soni;
к
П
- qo‘shilish ziddiyatli
nuqtalar soni;
к
П
- kesishish ziddiyatli nuqtalar soni.
47
Keltirilgan (3.5) formuladan mavjud, ya’ni foydalanilayotgan avtomobil
yo‘llaridagi chorrahalarda harakatlanishning murakkablik darajasini baholashda
qo‘llaniladi. Loyihalanayotgan yo‘llardagi chorrahalarning yoki tutashmalarning
xavflilik darajasini quyidagicha aniqlash tavsiya etiladi [4].
Chorrahalar va yo‘l birikmalarining xavfsizligi u yerdagi xavfli nuqtalar
soniga, transport oqimlari kesishish burchagiga, kesishayotgan yo‘ldagi harakat
miqdoriga, qo‘shilayotgan va ajralayotgan transport miqdoriga bog‘liq ravishda
o‘zgaradi.
Chorrahadagi yil davomida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan hodisalar soni
quyidagicha aniqlanadi:
=
n
q
G
1
1
; (3.6)
bu yerda:
п
- xavfli nuqtalar soni;
i
q
- tekshirilayotgan nuqtaning xavflilik
darajasi.
7
10
25
−
=
r
i
i
i
i
K
N
M
K
q
; (3.7)
bu yerda:
i
K
- ziddiyatli nuqtaning nisbiy halokatliligi tekshirilayotgan
ziddiyatli nuqtadagi kesishayotgan transport oqimining harakat miqdori avt/sutka.
r
K
- harakat miqdorining oylar bo‘yicha yillik notekislik koeffitsiyenti. Yangi
loyihalanayotgan yo‘llar uchun
r
K
-ning qiymati 1/12 ga teng deb qabul qilinishi
mumkin.
Chorrahadagi yoki tutashmadagi halokatlilik ko‘rsatkichi quyidagi formula
bilan aniqlanadi:
25
)
(
10
7
+
=
N
M
K
G
K
r
a
; (3.8)
bu yerda:
M
va
N
- asosiy va ikkinchi darajali yo‘llardagi harakat miqdori,
avt/sut; 25 koeffitsiyenti formulaga bir oyda 25 ish kunini hisobga olish uchun
kiritilgan.
Chorrahadagi halokatlilik ko‘rsatkichi bo‘yicha uning xavflilik darajasini
aniqlash uchun quyidagi ko‘rsatkichlardan foydalanish tavsiyalangan [3]:
a
K
. . . . . . . . . . . . .
chorrahaning xavflilik
darajasi
3 kam
xavfsiz
3,1
8,0
kam
xavfli
8,1
1,2
xavfli
12 ko‘p
juda xavfli
48
Chorrahadagi aniqlangan
a
K
ning qiymatiga ko‘ra harakat xavfsizligini
aniqlash bo‘yicha quyidagi ishlarni amalga oshirish darkor:
Yangi loyihalanayotgan chorrahadagi yoki tutashmadagi
a
K
ning qiymati 8,0
dan katta bo‘lgan hollarda chorrahadagi elementlar va harakatni tashkil qilish
sxemasini qayta loyihalash zarur;
a
K
<8 bo‘lsa, chorrahadagi ko‘rinishni oshirish va kerakli yo‘l belgilarini
o‘rnatish talab qilinadi;
a
K
=8
12 bo‘lsa, yuqorida keltirilgan ishlarga qo‘shimcha ravishda
chorrahada yo‘l belgi chiziqlarini tushirish va chorrahani yoritish zarur;
a
K
=12
16 bo‘lsa, yuqorida aytilganlardan tashqari chorrahadagi harakatni
qisman kanallashtirilish lozim;
a
K
16 katta bo‘lsa, chorrahadagi harakatni to‘liq kanallashtirish, oddiy
chorraha harakatini aylanma ko‘rinishga o‘tkazish yoki chorrahaga svetofor
ob’ektini o‘rnatish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
