Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

YTHda jarohat olgan
hisoblanadi. 
YTHni hisobga olish uchun O‘zbekiston Respublikasi hududida barcha 
YHXB xodimlari tomonidan bir xil turdagi YTH kartochkasi (2.4-jadval) 
to‘ldiriladi. 
Yo‘l xo‘jaliklari o‘z tasarrufida bo‘lgan avtomobil yo‘llarida yuz bergan 
(asosan yo‘l sharoiti kamchiligi bilan) YTHni hisobga olib, uni 
YTH-1 formasida
yoki alohida daftarda quyida ko‘rsatilgan jadval ko‘rinishida qayd etadi (2.5-
jadval). YTHning oylik, choraklik va yillik ko‘rsatkichlarini o‘rganib, yo‘l 
sharoitini yaxshilash bo‘yicha ish rejasi tuziladi. Yo‘l xo‘jaliklarida YTHni to‘liq 

---

22 
hisobga olish uchun MQN 15-2007 «Avtomobil yo‘llarida yo‘l-transport 
hodisalarini hisobga olish va tahlil qilish qoidalari»da 
kartochka formasi
(2.4-
jadval) tavsiya etilgan bo‘lib, uni yozma ravishda yoki EHM yordamida to‘latish 
mumkin. Bu kartochkalarning afzalligi u yoki bu ko‘rsatkichlarni belgilab, hamma 
ma’lumotlar shaxsiy EHMga kiritiladi. Kartochka quyidagi bo‘limlardan tashkil 
topgan: umumiy ma’lumotlar, yo‘l tarxi va bo‘ylama kesim bo‘laklari, yo‘l 
to‘g‘risidagi boshqa ma’lumotlar, yo‘l qoplamasining turi, qatnov qismining holati, 
ob-havo to‘g‘risida ma’lumot, transport oqimining holati, yo‘lning yorug‘ligi, 
aholi yashovchi joyning ta’rifi, YTH sodir bo‘lgan joyning ta’rifi, yo‘lning holati 
va uning qay darajada jihozlanganligi, xulosa va yo‘lning holatini yaxshilash 
uchun bajarilishi kerak bo‘lgan tadbirlar.
YTHni yig‘ish va tahlil qilishda EHMning roli
juda katta bo‘lib, hozirda 
rivojlangan barcha davlatlarda YTHni yig‘ish va uni tahlil etishda EHMdan 
foydalanish keng yo‘lga qo‘yilgan. Bu maqsadda
«Harakat xavfsizligini 
avtomatik axborot-qidiruv tizimi»
tuzilgan. Bu tizim yordamida quyidagi 
masalalar yechiladi: 
1. Davlat va har xil darajalarda YTH miqdorini pasaytirish bo‘yicha 
dasturlar ishlab chiqish. 
2. Haydovchilarga guvohnoma berishni, ularning tartib buzganliklarini, 
qayta imtihon topshirishini nazorat qilish (bu ish ko‘pchilik shahar va viloyat 
miqiyosida respublikamizda yo‘lga qo‘yilgan). 
3. Transport vositalarini qayd etish, texnik ko‘rikdan o‘tkazish, transport 
vositalari kuzovini, dvigatelini va boshqa agregatlarini hisobga olish ishlarini 
amalga oshirish (Respublikada bu ishlar ham qisman yo‘lga qo‘yilgan). 
4. YTHlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish va uni so‘ralgan 
tashkilotlarga tarqatish. 
5. Yo‘l sharoitini nazorat qilish, YTH ko‘p qaytariladigan yo‘l bo‘laklarini 
aniqlash, yo‘l sharoitini yaxshilash bo‘yicha olib borilayotgan ishlarni nazorat 
qilish. 
6. Yo‘l harakatini boshqarishda mavjud imkoniyatlardan operativ ravishda 
foydalanish, avariya va tez yordam xizmatlarini boshqarish. 
7. Harakat xavfsizligini vazirliklar bo‘yicha nazorat qilish, avtotransport 
korxonalaridagi, yo‘l va ko‘cha bo‘laklarida yuz bergan YTHni tahlil qilish. 
8. Harakat xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan me’yoriy hujjatlar va davlat 
standartlarining holatini o‘rganish, ularni qayta ishlab chiqish hamda kelajakda bu 
ishlarni rivojlantirish borasidagi ishlarni olib borish. 
9. Haydovchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini nazorat qilish. 

---

23 
2.4-jadval 
YO‘L - TRANSPORT HODISASI HISOB VARAQASI №________