Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Ko‘kaldosh 
— butun amirlik hududida do‘stona yoki 
dushmanlik m unosabatida b o ‘luvchilar haqida m a’lum otni 
to ‘plagan.
Mushrif 
— amaldorlar xonga in’om etgan buyumlami hamda 
harbiy anjomlarni ro‘yxatga olgan. Soliq tushumlarini yozib 
borgan.
Mirshab 
— tungi shahar soqchilari boshlig‘i vazifasini 
bajargan.
Dodxoh 
— fuqarolaming arz va shikoyatlarini tinglovchi va 
hal etuvchi amaldor bo‘lgan.
Inoq 
— vazifasi amir farmoyishlarini beklardan boshqa 
tabaqaga yetkazishdan iborat bo‘lgan.
Otaliq 
— „Ota o‘rniga ota“ amiming ishonchi, e’tiborini 
qozongan kishi.
Miroxur 
— amir otxonasining boshlig‘i bolgan.
Dasturxonchi 
— amir huzurida uyushtiriladigan ziyofatlar 
uchun mas’ul amaldor.
Kitobdor 
— amir kutubxonasi boshlig‘i.
To‘qsoba 
— harbiy qism sarkardasi.
Parvonachi 
— biror-bir shaxs biror lavozimga tayinlan- 
ganida yorliqni o‘sha shaxsga yetkazuvchi amaldor.
Sadr 
— vaqf mulklarini boshqaruvchi.
Shayxulislom 
— musulmon jamoasi boshlig‘i; qozilik ishlarida 
hamda kundalik hayotda qonunlarga rioya etilishini ta’minlovchi, 
hukmdoming eng yaqin kishisi. Bu lavozim avloddan avlodga 
meros bo‘lib ham o‘tgan.
Poytaxt qozisi (qozikalon) 
— davlatning oliy qozisi (sudyasi), 
amir aralashmaydigan barcha qozilik ishlariga rahbarlik qiluvchi 
oliy davlat lavozimi. Qozikalon „shariatpanoh“ deb ham atalardi. 
Qozikalon huzurida a’lam va 12 muftiydan iborat devon tuzilgan 
edi. Uning vazifasi jinoiy ishlami sinchiklab ko‘rishdan iborat 
bo‘lgan.
Muftiy 
— qozikalon murakkab deb hisoblagan turli diniy- 
huquqiy masalalar bo‘yicha shariatga asoslanib, fatvo chiqaruvchi 
shaxs.
Muhtasib 
— musulmonlar tarafidan shariat qonunlarining 
bajarilishini kuzatuvchi amaldor.
Xullas, amirlikdagi yuqori davlat lavozimlari o‘sha davrdagi 
boshqaruv tizimiga to‘la mos bo‘lib, amiming yakka hukmronligini 
ta’minlar edi.

---

I • XIX asr boshlarida Buxoro amirligi aholisi 2 mln.kishini 
W
tashkil etgan.
• Buxoro amirligida eng katta davlat lavozimi — qo‘shbegi 
(bosh vazir) b o ‘lgan.
1. Buxoro davlat tuzumiga ko‘ra qanday davlat edi?
2. Buxoroda mustabid hukmdorlik hukm surgan bir paytda qanday 
davlat tizimi mavjud bo‘lgan?