Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti



Download 6,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/142
Sana14.07.2022
Hajmi6,53 Mb.
#796675
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   142
Bog'liq
Q.shodiyeva. bolalar-nutrini-ostirish

Ko*rsatish
m ash g'u lo tnin g m aqsadiga qarab h a r xil o ‘tka- 
ziladi. M a 'l u m bir p r e d m e tn i a ng la tuvchi s o ‘zni tu s h u n i s h n i
o ‘zlashtirish u c h u n eng a w a l s h u p red m e t ko ‘rsatiladi. M asa la n 
k u c h u k c h a yoki xo‘roz o ‘y in c h o q n i k o ‘rsatib, „Vali, q a ra , bu


k u c h u k c h a . U ning k o 'zlari. quloqlari, dum i, ovoqlari qayerda 
ekan lig ini k o krsat. M a n a b u —x o kroz. M ana u ning boshi, dum i, 
p a n ja lari. X o ‘rozning b o sh i q a n i, dumi qan i, panjalari qani, 
k o 'r s a t . “ A w a l o kzi b u p re d m e tla rn in g qism larini k o krsatadi, 
s o ‘ng ra b o ladan k o'rsatishni so'raydi.
N a r s a - b u y u m l a r n i ( o ‘y i n c h o q i a r n i ) va h a r a k a t l a r n i b ir 
v a q tn in g o kzida ko krsatish uslubiyotidan foydalanib h am mashqlar 
o ktkaziladi.
M asalan : „Ajoyib x a lt a c h a “ nomli didaktik o ‘yin m ashg'u- 
lo tid a xaltach a ichiga k u c h u k c h a , mushuk, x o kroz kabi o kyin- 
c h o q l a r solinib, o ky in c h o q la r navbatm a-navbat bolalarga 
k o ‘r- 
s atilad i, nom i aytiladi, q a n d a y yugurishi, q a not qoqishi, qich- 
q irishi va hokazo h a ra k a tla r ko'rsatiladi.
Bu yoshdagi b o la la r (1 yoshdagi) ,.ber“ , „ o l" so'zlarini 
tu s h u n is h g a va uni o ‘z lashtirib olishga o lrgari)adi.
B u nin g u c h u n
m a s h g ku!otn i 
quvidagicha 
tashkil 
etish 
m u m k i n . Kattalar avval kichkintoyni qo'lidagi o 'y in c h o q n i be- 
rishga 
o ‘rgatishi lozim: „ K a r im a , menga 
k u c h u k c h an i ber". 
S o ‘ng ra maxsus o ‘y in -m a sh q n i tashkil etadi: „ K arim a, m en senga 
x o kr o z c h a olib keldim. Q a r a , u qanday chiroyli. M an a, xo‘roz- 
c h a n i o l “ . Bola x o ‘ro z c h a bilan biroz o ky n a g a n id a n
s o ‘ng, 
„ K a r im a , e ndi x o ‘rozchani m c n g a ber“ dcydi. 
Ol
va 
her
so'zlari 
q a tn a s h g a n gap va ju m la la m i bir necha marta takrorlash mumkin.
S h u n d a y qilib, 9 — 10 oylikdan 1 yoshgacha bo'lgan bolalarda 
o ‘y i n m a s h g ‘u lo tla ri j a r a y o n i d a k a tta la r n u t q i n i tu s h u n is h
saviyasi, tevarak-atrofdagilar bilan tanishish doirasi kcngayadi, 
a y tilg a n narsani k o 'z y u r itib topishga yoki keltirib berishga 
o d a tla n a d i. Tashqi k o ‘rinishi turli xil b o ’lgan, a m m o nom i bitta 
s o kz bilan ataladigan o ‘y in c h o q la rn i ko'rsatib, ularning nomini 
a y ta d i, turli xil o ‘y in c h o q la r bilan ayni bir xil harakat qilishga 
o ‘rganadi. Masalan, k u c h u k c h a va m ushukchaga ovqat berish, 
m a s h in a va aravachani yurgizish, suratdagi narsa nimaligini ay- 
tib berishga o ‘rganadi. B u y um larnin g va harakatlarning nomini 
t o ‘g kri aytish bilan birga, b o la osonlik bilan takrorlay oladigan 
s o kzlarini (masalan: 
k u c h u k — vov-vov, ovqat yeyapti
— 
xam -xam ,
q o ‘g lirchoq uxlayapti — obbo-obbo
kabi) bemalol takrorlay oladi. 
B olalar kattalar bilan d o im iy m u loqotda b o ‘lishi jarayonida faqat 
t o v u s h l a r va i m o - i s h o r a l a r d a n foydalanibgina q o lm a y , balki 
s o kz la rd a n h a m foydalana o lish malakasini egallab oladilar.


2 - §. Bola h ay o tin in g ikkinchi yili. Ik k i y o sh g a- 
ch a boMgan b o la la r nutq in i riv o jla n tiris h n in g
o ‘ziga xos x u su siy atlari
Ikki yoshgacha bo'lgan bo lalard a nutqni egallash jara y o n i ikki 
davrd an iborat b o kladi:
/
yoshdan 1 yosh -u 6 oygacha.
1 y o sh -u 6 oylikdan 2 yoshgacha.
H a r ikki davrda ham b ola nutqini rivojlantirish b o ‘yicha quyi- 
dagi vazifalarni amalga oshirish k o 'z d a tutiladi:
a) n u tq n i tushunish va taq lid qilish m ala k asin i riv o jla n­
tirish;
b) b o lala r lug‘atini b o yitish;
d) nutqn i atrofdagilar bilan m u o m a la qilish vositasi sifatida 
shakllantirish.

yoshdan I yosh-u 6 oygacha bo'lgan davrda
n u tq n i rivojlan­
tirishning m u h im vazifasi: 1) bo lan in g kattalar n u tq in i tu sh u - 
nishini rivojlantirish; 2) k a tta la r nutqiga taqlid qilish orqali faol 
nutq n i o ‘stirish.

Download 6,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   142




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish