Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

Takrorlash uchun savollar
1. B o l a l a r n i m o n o l o g n u t q q a o ‘r g a t i s h b o ‘y i c h a is h m a z m u n i va 
v a z i f a l a r i n i m a l a r d a n i b o r a t ?
2. A d a b i y a s a r l a r n i q a y t a h i k o y a q i l i s h g a o ‘r g a t i s h d a q a n d a y u s u l -
l a r d a n f o y d a l a n i l a d i ?
3. R a s m g ii q a r a b h i k o y a q i l i s h g a o ' r g a t i s h d a q a n d a y m a s h g ' u l o t t u r -
l a r i d a n f o y d a l a n i l a d i ?
4. B o l a l a r n t n g n u t q i n i o ‘s t i r i s h d a o ‘y i n c h o q l a r g a q a r a b h i k o y a
q i l i s h g a o ‘ r g a t i s h n i n g a h a m i y a t i n i m a l a r d a n i b o r a t ?
5. B o l a l a r n i i j o d iy h i k o y a t u z i s h g a q a n d a y o ' r g a t i l a d i ?

---

I X
B O B
B O L À L A R N I B A D IIY A D A B IY O T B IL A N
T A N I S H T I R I S H
1 - § . B o l a l a r n i h a r t o r n o n l a m a b a r k a m o l q i l i b
t a r b i y a l a s h d a b a d i i y a d a b i y o t n i n g a h a m i y a t i
B o l a l a r badiiy ada b iy o ti u la r g a aqliy, axloqiy va estctik tarbiya 
b e r is h d a , n u tq in i h a r ta r a f l a m a rivojlantirishda va boyitishda kalta 
t a 's i r e t u v c h i vosita h is o b la n a d i. Badiiy a da biyot bolalarga ja m iy a t 
h a y o t i n i v a t a b ia tn i, kishiiik d u n y o s i n i n g ichki h i s - t u y g kularïni 
v a o ‘z a r o m u n o s a b a t l a r n i p o e t i k o b r a z l a r d a o c h i b b c r a d i .
t u s h u n t i r a d i . U b o la n in g h i s - t u y g ‘ularini riv o jlantiradi, xayolini 
tarbiyalaydi va o*zbek a d a b iy o tin in g eng yaxshi n a m u n ala ri bilan 
ta n ish tira d i. Bu n a m u n a l a r o ‘z in in g t a ’siri jih atid a n xilma-xildir: 
h ik o y a orqali bolalar s o 'z la r n in g aniqligini, m a'n o d o rlig in i anglab 
oladilar; sh e'rlard an csa u la rn in g musiqaviyligini. kuylanuvchanligini. 
ohangdorligini bilib oladilar, xalq ertakkiri bolalarçra tilning ifodaliligini, 
m a z m u n d o r l i g i n i o c h i b b c r a d i , n u tq n in g xilma-xilligini. hazil- 
m u to y ib a g a boyligini b o la la rn in g
k o ‘7. 
oldida n a m o y o n qiladi.
B a d iiy a d a b iy o t b o la la r g a k ish ila rn in g hayoti va m c h n a tla r i, 
ishlari v a q a h r a m o n l ik l a r i, bolalik d ag i eng q iziqarli vo q ea la r, 
u l a r n i n g o ‘yinlari, m e h n a t l a r i h a q id a hikoya qilib b cradi.
B ad iiy a d a b iy o t b o la la r g a h a y o tn i tu s h u n tir a d i va sh u orqali 
bola h a y o tiy tajribasining ortib borishiga ta ’sir eradi. Badiiy adabiyot 
k i s h i l a r n i n g ichki d u n y o s i n i , u la rn in g h i s - t u y g ‘u la rin i, xarak- 
t c r l a r i n i o c h i b bcrishi b il a n b o la la rn i h a y a jo n la n ish g a , q a h r a -
m o n l a r n i n g xatti-harakatlarini baholashga va uni m u h o k a m a qilishga 
o ‘rg a ta d i. Badiiy asa rn in g e n g yaxshi n a m u n a la ri b o la la rd a axloqiy 
s i f a t J a r n i t a r k i b t o p t i r i s h g a : y a x sh i — y o n i o n , h a q — n o h a q ,
rost — y o l g 'o n va h.k. s o 'z l a r n i n g m a 'n o s in i t u s h u n i b olishlariga 
y o r d a m bcradi.
2 - §. B o lalarn i badiiy adabiyot bilan tan ish - 
tirishda b o la la r b o g ‘chasining tarbiyachisi oldida 
turgan vazifalar
B o la l a r b o g 'c h a s i ta rb i y a c h is in i n g o ld id a h a r b ir b ad iiy asarni 
s a n ’a t asa ri sifatida b o l a l a r o n g i g a yetkazish, u n i n g m a z m u n i n i
o c h i b b e rish , badiiy a s a r d a q a t n a s h u v c h i p e r s o n a jla rg a n isbatan

---

e m o t s i o n a l m u n o s a b a t d a b o y i s h , m u a l l if n i n g lirik k e e h i n m a l a r i n i
his etish g a , y a 'n i asarda q a t n a s h u v c h i q a h r a m o n l a r g a n i s b a t a n
o kz m u n o s a b a t l a r i n i ifodalashga o ‘rg a tis h kabi m u r a k k a b v a z i f a l a r
turadi. Bu v az ifalarn i a m a ig a o s h i r i s h u c h u n ta r b i y a c h in in g o ‘zi, 
b o la la r n i b a d iiy a sa r bilan t a n i s h t i r i s h d a n avval, u n i h is e t i s h i
va t u s h u n i s h i , m a z m u n i n i tahlil e t a olishi zarur. S h u n i n g d e k ,
p c d a g o g o ‘qish va hikoya q ilib b e r is h te x nikasini, y a ’ni a n i q
d ik s iy a n i, ifodali o ‘qish v o s it a l a r i n i ( m a n t i q i y u r g 'u n i t o ‘g ‘ri 
q o 'y a o lis h , p a u z a , ovoz to n i va t e m p i ) egallagan boMishi k e r a k .
Badiiy a s a r n i n g h a r b ir j a n r i n i ifodali ta rz d a bo lalarg a y e t k a z a
o l i n g a n d a g i n a , lin in g g‘oyav iv m a z m u n i n i t o ‘g kri i d r o k e t t i r a
olish m u m k i n . B olalarda b a d iiy a s a r n i idrok etish q o biliya ti o ‘z- 
o 'z i d a n v u ju d g a kelm aydi, uni b o l a n i n g ilk y o s h id a n b o s h l a b
rivojlantirish v a tarbiyalash k e r a k . s h u n d a g i n a bolu k e y i n c h a l i k
badiiy a s a rla rn i d iq q a t bilan ti n g la s h g a , badiiy n u t q q a e ’t i b o r
berishga o ‘rganadi. Bolalar ongiga b ad iiy asa rlam in g axloqiy, e s te tik
m o h iy a tin i y e tk a z is h — bu m u r a k k a b vazifa h iso b lan ad i.
P e d a g o g i k ra h b a r l i k n in g b i r m a q s a d g a q a ra tilis h i b o l a l a r
t o m o n i d a n b a d i i y a s a r l a m i n g e s t e t i k j i h a t l a r i n i va u l a r n i n g
m a z m u n i n i , b a d iiy ifoda v o s ita la rin i i d ro k etish i m k o n in i y a r a -
tadi.
3 - § . Turli yosh g u ru h la rid a b o lalarn i b ad iiy
ad ab iy o t bilan ta n is h tiris h b o 'y ich a „ B o la la r
bog‘chasida t a ’lim -tarb iy a d a stu ri(kning m azm uni
„ B o l a la r b o g ‘ch a s id a t a 'l i m - t a r b i y a d a s t u r i “ b o la la r a d a b i y o t i
bilan t a n i s h t ir is h d a quyidagi v a z if a l a r n i q o 'y a d i: b o l a l a r d a b a d i i y
s o ‘z g a m u h a b b a t n i t a r b i y a l a s h ; k i t o b n i s e v i s h g a o ‘r g a t i s h .
S h u n in g d e k , d a s t u r d a bolalarga q aysi a s a rn i o ‘qib b e r is h , h i k o y a
qilib b e rish , y o d olish k o ‘rsatilgan.
B o lalarn i b a d iiy ad abiyot b i l a n t a n is h tir is h b o 'y i c h a d a s t u r
vazifalari b irin c h i kichik g u m h d a n
b o s h la b belgilab b e r il g a n .
„ B o l a l a r b o g 'c h a s i d a t a ’l i m - t a r b i y a d a s t u r i “ n i n g