Q. Mo’ydinov N. Husanov R. Rasulov toshkent moliya instituti maxsus ta’lim vazirligi

1. Nusratullo Atoullo o’g’li Jumaxo’ja. Istiqlol va ona tilimiz T. 1998.

haqiqiy pullarning muomaladagi qiymat belgilari sifatida maydonga keladi. Ammo

ular o’zlarining haqiqiy qiymatiga ega emasdir.

Masalan, 1 so’mlik va 10 so’mlik qog’oz pulni olaylik. Bu degan so’z 100

so’mlikni emissiya qilish uchun 1 so’mlikni emissiya qilishga nisbatan 100 baravar

ko’p mehnat sarflangan so’z degan emas. Faqat 100 so’mlik 1 so’mlik pulga nisbatan

100 baravar ko’p qiymat belgisidir.

Adabiltlar

belgilari bo’lgan qog’oz chiqarilishiga olib keladi. Shunday qilib, qog’oz pullar real,

2. N.M.Mallaev. O’zbek adabiyoti tarixi. T. 1976.

3. R.Qo’ng’urov, E.Begmatov, Yo.Tojiev. Nutq madaniyati va uslubiyati

asoslari T. 1992.

4. L.Abdullaev, T.Qoraliev. Pul: 100 savol va javob. 1996.

5. G’.Salomov. Men suv ichgan darlllar. 1990.

6. Oybek. Navoiy. 1995.

138

Ma’lumki, tovarlar muomalaga (bozorga) chiqib tushadi va iste’molni

nahs narsalardan forig’ bo’lishni taqozo etar edi. Ammo bunday bo’lmadi.

Ilmiy uslub

Dastlabki qog’oz pullar o’rta asrlarda muomalaga chiqarilgan. Ularning

muomalaga chiqarilishning asosiy sabablari quyidagilardan iborat: Birinchi sabab -

bu pul paydo bo’lgunga qadar muomalada bo’lgan qimmatbaho metallar, xususan,

oltin tanga pullarining real va nomenal qiymatlari o’rtasida farqning vujudga

kelishidir.

bo’ldi? Aqli-idrok va adolat sodir bo’lgan nuqsonlarni bartaraf etishni, har xil nopok,

qondirish uchun undan chiqib ketadi. Oltin tangalar, ya’ni pul esa doimo muomalada

qoladi. Ular bir necha o’n yillab muomalada bo’lib, qo’ldan-qo’lga o’tish natijasida

ma’lum miqdorda emiriladi. Natijada uning real va nominal qiymatlari o’rtasida farq

vujudga keladi. Masalan, 10 gramm oltin qiymatiga ega bo’lgan tangada haqiqatda 7-

8 gramm oltin qoladi. Ushbu oltin tanganing muomal qiymati 10 gramm oltinga teng

bo’lsa, haqiqiy qiymati esa 7-8 grammga tengdir.

Ikkinchi sabab - bu ba’zi bir mamlakatlar tomonidan muomalaga qalbaki, ya’ni

real va nominal qiymatlari bir-biriga mos kelmaydigan oltin tangalarni chiqarilishidir.

Bu sabablar muomalaga real pullar o’rniga ularning «o’rinbosarlari», qiymat