Пул ва банклар (1-модуль). Пул ва банкларнинг назарий асослари

2 – савол баёни: Европа марказий банки (ЕМБ) – Европа валюта иттифоқининг асосий муассасаси. Европа Иттифоқи қарорига кўра 1998 йил 1 июнда ташкил этилган. Бошқаруви Германиянинг Франкфурт-Майн шаҳрида жойлашган. Асосий вазифаси ягона валюта — еврони муомалага киритган Европа валюта иттифоқига аъзо мамлакатлар пул сиёсатини амалга оширишдан иборат. ЕМБ тизими икки босқичли бўлиб, юқори босқичда ЕМБ ва қуйи босқичда Европа иқтисодий ва пул ҳамжамиятига аъзо мамлакатларнинг миллий Марказий банклари туради. Бу Марказий банклар айни пайтда ЕМБ билан бирга Европа Марказий банклари тизимини ҳосил қилади. ЕМБ ва миллий Марказий банклар бошқа ҳар қандай Европа ёки миллий органларнинг кўрсатмаларидан фойдаланмайди ёки уларга амал қилмайди. Банк барча ҳисоб-китобларни еврода олиб боради ва унинг барқарорлигини таъминлашга хизмат қилади. 1999 йил 1 январдан бошлаб пул сиёсатини тартибга солиш ЕМБ бошқарувчилари Кенгашининг мутлақи ваколатига киради. Миллий Марказий банклар бошқарувчилари Кенгаш аъзолари ҳисобланади. Европа Марказий банки (ЕМБ) Евроиттифоқнинг молиявий институти бўлиб, евро ҳудудида иштирок этувчи мамлакатларнинг пул-кредит сиёсатини тартибга солади. Бош қароргоҳи Франкфурт-Майнда (Германия) жойлашган. ЕМБ 1998 йилда Амстердам битими асосида 1998 йилда расмий равишда ташкил этилган.
Бироқ, уни яратиш жараёни анча олдин бошланган. Иккинчи жаҳон урушидан кейин Европани бирлаштириш ва ягона бозор маконини шакллантириш бошланди. 1947-1957 йилларда минтақа давлатлари бирлашдилар ва Европа Тўлов Иттифоқи пайдо бўлди. 1957 йилда Европанинг энг йирик мамлакатлари Европа иқтисодий ҳамжамиятига бирлашдилар. 1988 йилда Европа валюта маконини ва Европа Марказий банкини яратиш тўғрисида меморандум имзоланди. 1992 йилда Маастрихтда Европа Иттифоқини тузиш тўғрисидаги халқаро шартнома имзоланди. 1994 йил январ ойида ушбу келишувга биноан Франкфурт-Майн шаҳрида Европа валюта институти ташкил этилди, унинг вазифаси ягона евро валютасига ўтишга тайёргарлик кўриш эди. 1998 йилда эса у Европа Марказий банкига айлантирилди. Бугунги кунда ЕМБ халқаро шартномалар асосида ишлайдиган махсус юридик шахсдир. Унинг устав капитали 5 миллиард еврони ташкил этади, унинг акционерлари Европанинг марказий банклари ҳисобланади.
Энг катта улушларни Дойче Бундесбанк - 18,9%, Франция банки - 14,2%, Италия банки - 12,5% ва Испания банки - 8,3% қўшди.
Евро ҳудудидаги қолган марказий банкларнинг улуши ҳар бирининг 0.1–3.9%. ЕМБнинг энг юқори органи бу Евро ҳудудида иштирок этувчи мамлакатларнинг марказий банклари раҳбарлари ва ижроия кенгаши аъзолари бўлган бошқарувчилар кенгашидир.
Банкнинг амалдаги бошқаруви олтита аъзодан, шу жумладан раис ва унинг ўринбосаридан иборат бўлган бошқарув кенгашига берилган. Уларнинг номзодлари Бошқарувчилар кенгаши томонидан таклиф этилиб, улар Европа Парламенти, шунингдек, евро ҳудуди давлат раҳбарлари томонидан маъқулланиши керак.