Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

Yevropa Markaziy banki, Rossiya, Ukraina, Qozog'iston va
0 ‘zbekiston Markaziy banklari majburiy zahira
stavkalarining o‘rtacha darajasi6
(foizda)
M a m la k a t
2 0 0 5 у
2 0 1 0 у
2011 у
Evropa M arkaziy banki
2.0
2.0
2.0
R ossiya
3.0
2.5
4.5
Ukraina
2.7
5.5
5.0
Q o z o g ‘iston
6.0
2 .0
2 .0
0 ‘zbekiston
13.3
12.5
12.5
0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining amaldagi maj­
buriy zahira siyosatining so‘mning almashuv kursiga nisbatan sal- 
biy ta ’sirining ikki jihati mavjud:
1 
Majburiy zahira stavkalarining so'mdagi depozitlarning har bir 
turi buyicha (transaksion depozitlar, jam g’arma depozitlari, mud­
datli depozitlar) ularning miqdori va muddatiga bog'liq ravishda 
tabaqalashtirilmaganligi transaksion depozitlarning jam i depozitlar 
hajmidagi salmog‘ining yuqori darajada saqlanib qolayotganligin- 
ing asosiy sabablaridan biridir. Chunki muddatli depozitlarga nis-
6 Markaziy banklarningyillik hisobotlari та ’lumotlaridan olingan.
6 4

---

batan past darajadagi zahira stavkalarining qoilanilm asligi tijorat 
banklariga mazkur depozitlarga to'lanadigan foiz stavkalarini os­
hirish imkonini bermaydi. Natijada. joriy depozit hisob raqamlari- 
dagi m ablagiarning miqdori yirikligicha qolaveradi. Bu esa, xori- 
jiy valyutalarga nisbatan yuqori darajadagi talabni yuzaga keltiradi.
2. 
Tijorat banklarining xorijiy valyutadagi depozitlariga nisbatan 
majburiy zahira talabnomalarining joriy etilganligi ularning xorijiy 
valyutadagi m ablagiam i muddatli va jam g'arm a depozit hisob 
raqamlariga jalb etish imkoniyatini yanada pasaytiradi. «Yanada» 
deyishimizning sababi shundaki, hozirgi davrdarespublikamiz tijorat 
banklari tomonidan jalb etilgan xorijiy valyutadagi muddatli depozit- 
larning asosiy qismi xorijiy banklarga depozit sifatida joylashtirilmo- 
qda. Xorijiy banklar esa. bu depozitlarga bozor stavkalari (LIBOR. 
FlBOR)da foiz toiaydi. Depozitlarning bozor stavkalari esa sezilarli 
darajada past bo‘lib, 0 ‘zbekiston ichki bozorida xorijiy valyutalarda- 
gi depozitlarga boigan talabni ifoda etmaydi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009 yil 28 iyuldagi 
1166-sonli Qaroriga muvofif; Markaziy bankning majburiy zahira 
stavkasi tijorat banklari depozitiarimng muddatiga b o g iiq ravishda 
tabaqalashtirildi