Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

J 
O 'zbckiston Respublikasi Markaziy bankining та 'lumotlari. wmv.cbu.uz.
57

---

Respublikamiz tijorat banklarining balansida yuqori likvidli 
qimmatdor qog‘ozlarga qilingan investitsiyalar miqdorining nisba- 
tan juda kichikligi mamlakatimiz Markaziy banki tomonidan beri- 
ladigan lombard kreditlarining hajmini oshirishga jiddiy tarzda to ‘- 
sqinlik qilmoqda.
So‘nggi yillarda respublikamiz tijorat banklarining yuqori lik­
vidli qimmatdor qog‘ozlarga qilingan investitsiyalarining brutto 
aktivlar xajmidagi salmog‘ining pasayish sur’ati kuzatilmoqda.
Respublikamiz tijorat banklarining yuqori likvidli qimmatdor 
qog‘ozlarga yo ‘naltirilgan investitsiyalarining miqdori darajasin- 
ing juda past ekanligi Markaziy bankning lombard kreditlari hajmi- 
ni sezilarli darajada oshirish imkonini bermayapti.
Ko'pchilik xorijiy davlatlarda, shu jumladan, o ‘tish davri iqti­
sodiy otidagi mamlakatlarining ko‘pchiligida yuqori likvidli qim­
matdor qog‘ozlarga qo‘yilgan investitsiyalar tijorat banklari ak- 
tivlarining umumiy miqdorida sezilarli darajada yuqori salmoqni 
egallaydi.
Demale, xozirgi davrda, Uzbekiston Respublikasi Markaziy 
bankining qayta moliyalash siyosati doirasida amalga oshiriladigan 
diskont operatsiyalarining mavjud emasligi, lombard operatsiyala- 
rining esa rivojlanmaganligi, bizning fikrimizcha, qisqa muddatli 
davriy oraliqlarda, Markaziy bankning tijorat banklariga beriladi- 
gan muddatli kreditlarining hajmini oshirish yo‘li bilan milliy suda 
kapitallari bozoridagi resurslar taklifiga va kreditlaming o‘rtacha 
bozor darajasiga ta ’sir etish zaruriyatini yuzaga keltiradi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tijorat banklarini 
kreditlash hajmini oshirish yo ‘li bilan bank kreditlarining foiz 
stavkalarining darajasiga real ta ’sir etishi va shu asosda ularning 
kreditlariga bo‘lgan talabni rag‘batlantirishi hamda tijorat bankla- 
rining joriy likvidlilik darajasini sezilarli darajada oshirishi lozim.
58

---

Bu esa, pirovard natijada, so‘mning o ‘rta va o ‘zoq muddatli davriy 
oraliqlarda barqarorligini ta ’minlash uchun zarur b o ig an iqtisodiy 
muhitni yuzaga keltiradi.
2012 yilda pul-kredit sohasidagi vaziyat va monetar siyosatning 
2013 yilga m oijallangan asosiy yo'nal ish lari Markaziy bankning 
qayta moliyalash stavkasi vositasidan ham pul bozoridagi foiz 
stavlcalarini boshqarishda hamda iqtisodiy o ‘sish jarayonlarini 
rag‘batlantirish maqsadida keng foydalanildi.
Inflyatsiya darajasi, pul massasi hajmining va boshqa makroiq­
tisodiy ko’rsatkichlarning belgilangan maqsadli parametrlari- 
dan kelib chiqib Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi 
2012 yilda yillik 12 foiz miqdorida saqlab qolindi.
Qayta moliyalash stavkasining ushbu darajada ushlab turili- 
shi pul bozorida moliyaviy resurslarga b o ig a n talab va taklifning 
muvozanatini saqlashga, real sektor korxona!arining investision 
imkoniyatini oshirishga, iqtisodivotni kreditlash hajmini yanada 
kengaytirish va avni paytda tijorat banklarining resurs bazasining 
barqarorligini ta ’minlashga xizmat qildi.